گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

فریدون شهبازیان و رهبری ارکستر ملی

پس از گذشت چند روز از شایعه کناره گیری فرهاد فخرالدینی از رهبری ارکستر ملی و انتخاب فریدون شهبازیان به عنوان رهبر دائم، بالاخره به صورت رسمی حکم رهبری فریدون شهبازیان رسانه ای شد:

«استاد ارجمند جناب آقای فریدون شهبازیان، با سلام

منزلت و جایگاه والای جنابعالی به عنوان ایرانی نام آور در موسیقی، شهره آفاق است. بر این مبنا بنیاد فرهنگی هنری رودکی افتخار دارد که رهبری ارکستر موسیقی ملی از سوی شما پذیرفته شده است. این گام مهم برای ارتقای جایگاه موسیقی، به ویژه موسیقی سنتی و اصیل ایرانی و شکل گیری ارکستری منسجم از هنرمندان شایسته کشورمان و برنامه ریزی برای فعالیت در سطح جهانی خواهد بود.

با آرزوی توفیق روز افزون، امید است در سایه مدد یزدان شاهد روزهای پرافتخار باشیم.»

با ورود فریدون شهبازیان، ارکستر ملی وارد پنجمین دوره فعایت خود می شود، در اینجا به بررسی چهار دوره گذشته می پردازیم:

دوره اول: پس برگزاری چهلمین سالگرد درگذشت ابوالحسن صبا در تالار وحدت و اجرای ارکستری به رهبری حسین دهلوی در این برنامه (سال ۱۳۷۶)، وزیر وقت ارشاد (عطاالله مهاجرانی) تصمیم بر تاسیس ارکستری به شکل تلفیقی (از سازهای غربی و ایرانی که در ایران با نام ارکستر ملی مشهور است) گرفت.

ابتدا قرار شد یک تیم کارشناسی با همکاری هنرمندانی چون: حسین دهلوی، علی تجویدی، کامبیز روشن روان، فرهاد فخرالدینی، محمد سریر و حسین علیزاده مدیریت این ارکستر را به عهده بگیرند و توسط این هیات رهبر ارکستر، نوازندگان، خوانندگان و رپرتوار مشخص شود. پس از اولین جلسات هیات کارشناسی، این هیات به کار خود پایان داد و مدیریت، رهبری و انتخاب رپرتوار ارکستر ملی به فرهاد فخرالدینی رسید.

در این دوره آثار اجرا شده توسط ارکستر ملی تقریبا خالی از آثار آهنگسازان برجسته ایرانی همچون: پژمان، دهلوی، ناصحی، استوار، هوشنگ و ارسلان کامکار، روشن روان، ریاحی، رحیمیان و… بود و به ندرت آثاری از هنرمندانی خارج از دایره نزدیکان و شاگردان فرهاد فخرالدینی اجرا می شد.

در این دوره ارکستر ملی به جز در یک یا دو برنامه که با همراهی سازهای بادی برنجی به اجرا پرداخت (آن هم مربوط به اجرای قطعه «سربداران» ساخته فخرالدینی بود)، فاقد سازهای بادی برنجی بود و به همین دلیل بخش بزرگی از رپرتوار موسیقی سمفونیک ایرانی حذف شد.

غیر از مشکل رپرتوار، ارکستر ملی در این دوره شاهد فقدان یک رهبر استاندارد بود، چراکه فخرالدینی با استیل استاندارد جهانی رهبری به هدایت این ارکستر نمی پرداخت. در سال ۱۳۸۸ این ارکستر منحل شد.


دوره دوم: در سال ۱۳۹۰ ارکستر ملی به رهبری بردیا کیارس شروع به فعالیت کرد. در این دوره یک تیم کارشناسی شامل حسین علیزاده، هوشنگ ظریف، بردیا کیارس، ارسلان کامکار و فردین خلعتبری مدیریت ارکستر را به عهده گرفت. در این دوره ارکستر ملی شامل سازهای ارکستر سمفونیک به همراه سازهای ایرانی بود که بیشتر به اجرای قطعاتی تنظیم شده برای این ارکستر از آهنگسازانی چون: حسین علیزاده، فردین خلعتبری، بهزاد عبدی و بردیا کیارس می پرداخت. آثار آهنگسازان دیگر به ندرت اجرا شد. در این دوره تنها سه رهبر ارکستر ملی را رهبری کردند: بردیا کیارس، آرش گوران و میلاد عمرانلو. آخرین کنسرتی که در این دوره انجام شد در سال ۹۱ بود و پس از آن ارکستر منحل شد.


دوره سوم:
در این دوره که تنها به اجرای یک کنسرت بسنده شد، قرار شد ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران یکی شده و این دو ارکستر با نام «ارکستر سمفونیک ملی ایران» به فعالیت ادامه دهد که این اقدام با اعتراض بعضی از موسیقیدانان از جمله فرهاد فخرالدینی که به او قول رهبری ارکستر ملی داده شده بود قرار گرفت. این کنسرت با رهبری علی رهبری در سال ۹۴ برگزار شد و بلافاصله بعد از این برنامه، این نام تغییر کرد.


دوره چهارم:
پس از دعوت مجدد از فرهاد فخرالدینی دوباره ارکستر ملی به شکلی بزرگ تر از دوره اول، فعالیت خود را آغاز کرد. در این دوره به غیر از فخرالدینی، سهراب کاشف نیز رهبری این ارکستر را به عهده گرفت. پس از شروع مشکلاتی مربوط به هزینه های سه ارکستر بنیاد رودکی (ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر ملی و ارکستر سازهای ملی)، تمرینات منظم این ارکستر ها قطع شد و برای آخرین بار ارکستر ملی در ۲۹ اردیبهشت سال جاری در شانگهای چین به روی صحنه رفت، هرچند در واقع ارکستری که به روی صحنه رفت تلفیقی از دو ارکستر سمفونیک تهران و ملی بود که به نوعی همان «ارکستر سمفونیک ملی» پیشنهاد شده توسط علی رهبری بود!

***
طرح جدایی دو ارکستر سمفونیک تهران و ملی در حالی قابل پذیرش است که تعداد کنسرتهایی که به اجرای موسیقی ایرانی و غیر ایرانی مربوط است، به حدی باشد که از عهده یک ارکستر بر نیاید. پس در این صورت لازم است این دو ارکستر برنامه های منسجم، با کیفیت و پر تعدادی داشته باشند.

با انتشار خبر رهبری فریدون شهبازیان موسیقیدان با سابقه و مطلع از اوضاع موسیقی ارکسترال ایران، می توان این امید را داشت که در دوره پنجم فعالیت این ارکستر شاهد به کارگیری رهبران میهمان متعدد و آثار سمفونیک موسیقی ایرانی که سالهاست در خاموشی به سر می برند باشیم.

 

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

  • باعث تاسف است که آهنگسازان به‌نام و بی‌نظیر ما با آبروی خود و موسیقی ایران بازی می‌کنند و چوب رهبری را به‌دست می‌گیرند طوری که کمترین اطلاعی از حرکات رهبری ندارند و امثال من نمی‌توانیم جلوی خنده‌مان را با دیدن رهبری کردنشان بگیریم.

بیشتر بحث شده است