کتاب «میراث» برای سنتور منتشر شد

کتاب «میراث»، (سی ترانه به زبان سنتور)، به قلم فرزین کشاورز توسط انتشارات ناروَن منتشر شد. این مجموعه شامل ترانه‌هایی فولکلور از موسیقی نواحی مختلف ایران شامل فارس، مازندران، کردستان، گیلان، آذربایجان، خراسان و لرستان به انضمام سه تصنیف قدیمی است که به زبان سنتور بازآفرینی شده‌اند. اکثر ترانه‌های این کتاب، پیش از این در منبع مکتوبی منتشر نشده‌اند و برای نخستین بار است که در قالب کتاب انتشار می‌یابند.

این مجموعه، تلاشی است برای پاسخ به یک نیاز در زمینه آموزش دوره متوسطه سنتور. نیازی که تا حدی مغفول مانده و آن عبارت است از این که اگرچه در فرم‌های سازی (یا بی‌کلام)، کتاب‌های بسیار مفیدی برای دوره متوسطه سنتور وجود دارد، اما متاسفانه در زمینه فرم‌های با کلام مثل ترانه و تصنیف، اکثر کتاب‌های موجود، بیشتر مناسب هنرجویان دوره مقدماتی هستند.

در این کتاب در هر ترانه یا تصنیف، فقط به تم اصلی بسنده نشده است، بلکه قسمت‌هایی شامل مقدمه، جواب و پایان‌بندی ساخته و افزوده شده است تا فرم موسیقایی کامل‌تری به دست آید. در ساخت و پرداخت این قسمت‌ها، رویکردی آموزشی مدنظر بوده است. بدین معنا که هنرجویان دوره متوسطه ساز سنتور بتوانند از رهگذر آشنایی با این میراث موسیقایی، با مضراب‌های خاص ساز سنتور نیز آشنا شده و تکنیک نوازندگی خود را بهبود ببخشند.

تمام ترانه‌های این کتاب، با کوک شور سل که در کتاب‌های مقدماتی نیز رایج است قابل اجرا هستند و با برآوردی تقریبی، از سطح آسان به سخت مرتب شده‌اند. معمولا ترانه‌های محلی دارای فرم استروفیک هستند که در آن، چندین بند شعر وجود دارد که تمام بندها با موسیقی یکسانی خوانده می‌شوند. به بیان دیگر، موسیقی بارها و بارها تکرار می‌شود و در هر بار شعر متفاوتی روی آن خوانده می‌شود.

به دلیل این که در بعضی بندها، ریتم موسیقی به تناسب کلمات شعر تغییر می‌کند و باید مجددا نوشته شود، در این کتاب برای اجتناب از طولانی شدن نت‌ها عموما تنها یک بند یا نهایتا دو بند از اشعار، مبنای کار قرار گرفته و از اشعار باقی بندها در بعضی ترانه‌ها صرف نظر شده است. برای نگارش متن اشعار از الفبای فونتیک در زیر نت‌ها استفاده شده و علاوه بر آن متن اشعار با الفبای فارسی نیز در انتهای کتاب درج شده است. از آنجایی که برخی ترانه‌ها به زبان‌های محلی ایران هستند، الفبای فونتیک به درک بهتر تلفظ کلمات کمک می‌کند. استفاده از الفبای فونتیک همچنین باعث می‌شود جای خواندن هر هجا از شعر دقیقا در نت مشخص شود.

مولف در مقدمه این کتاب نوشته است:

دو میراث تاریخی در موسیقی ایرانی وجود دارد: یکی ردیف و دیگری موسیقی نواحی مختلف ایران. گنجینه عظیمی از آثار در موسیقی نواحی ایران وجود دارد که هنوز بخش زیادی از این آثار، شاید به دلیل ذات آوازی خود، مجال ورود به رپرتوار ِ مکتوب سازهای موسیقی دستگاهی را پیدا نکرده‌‌اند. در این کتاب برگزیده‌ای از ترانه‌های محلی ایران به انضمام سه تصنیف قدیمی، انتخاب و به زبان سنتور بازآفرینی شده است. بدین معنا که برای هر ترانه یا تصنیف، مقدمه و جواب و پایان‌بندی‌ ساخته شده تا فرم نهایی کامل‌تری حاصل شود.

ارتباط برقرار کردن با ملودی‌‌ها و درک جمله‌‌بندی‌‌ها برای اغلب هنرجویان موسیقی، در فرم‌‌های با کلام راحت‌تر از فرم‌های بی‌کلام صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، اگر هنرجو با اثری ارتباط برقرار کند و آن را به خوبی نیز درک کند، انگیزه تمرین بیشتری می‌‌یابد و ناگفته پیداست که تمرین بیشتر منجر به پیشرفت بیشتر می‌شود. در این مجموعه از این موضوع برای ارتقای سطح نوازندگیِ هنرجویانی استفاده شده که دوره مقدماتی را به خوبی تمام کرده و وارد دوره متوسطه شده‌‌اند.

در این کتاب تلاش بر این بوده تا از مواردی نظیر:

– انواع مضراب های جفت‌ و دوبل‌

– انواع سرمضراب‌ها، زینت‌ها، ریزها و تکیه‌ها

– پاساژها و آرپژها

– بافت‌های دوصدایی

– تحرک در استفاده از تمام پوزیسیون‌های سنتور

– تنوع در ریتم‌ها و مترها

– و علایم دینامیک (نوانس)

به تناسب و به تعادل استفاده شود.

برای نگارش متن اشعار از الفبای فونتیک در زیر نت‌ها استفاده شده و علاوه بر آن متن اشعار با الفبای فارسی نیز در انتهای کتاب درج شده است. از آن‌جایی که برخی ترانه‌ها به زبان‌های محلی ایران هستند، الفبای فونتیک به درک بهتر تلفظ کلمات کمک می‌کند. استفاده از الفبای فونتیک همچنین باعث می‌شود جای خواندن هر هجا از شعر دقیقا در نت مشخص شود. بر اساس این جدول الفبای فونتیک و معادل حروف فارسی آن‌‌ نوشته شده است:

علاقمندان برای دریافت این کتاب می‌توانند با تلفن مراکز پخش: انتشارات نارون (۶۶۴۶۸۵۷۲)، پارت (۶۶۴۰۵۶۲۷)، انتشارات رهام (۶۶۴۶۵۲۱۴)، بتهوون شیراز (۰۷۱۳۲۲۹۸۷۶۹) تماس بگیرند. ضمنا امکان سفارش تلفنی و ارسال از طریق پیک، پست و تیپاکس در تهران و شهرستان‌ها فراهم است.