بیتا یاری
عقبه تحصیلی شما را می‌دانم که سازهای بادی می‌نوازید؛ اکنون می‌خواهم بدانم علت وجود سازهای بادی یا زهی در آثار شما ضرورت تکنیکی یا هنری خاصی دارد؟
علت خاصی ندارد. همان‌گونه که گفتم از سال ۲۰۰۰ به بعد بیشتر برای سازهای زهی قطعه ساخته‌ام. یکی از دلایلش این است که سازهای زهی به‌راحتی می‌توانند ربع پرده‌های موسیقی ایران را بنوازند؛ اما برای سازهای بادی مخصوصاً سازهای بادی اروپایی این مساله خیلی مشکل است. به‌طور مثال در موسیقی ایرانی توسط نوازندگان تعزیه با یکسری تمحیداتی که روی ترومپت انجام می‌دهند می‌توانند به‌راحتی ربع پرده‌ها را بنوازند. ولی موسیقیدان‌های اروپایی یا آمریکایی نمی‌توانند ربع پرده‌ها را بنوازند. برای همین مجبور هستیم ترومپت را عوض کنیم و یا آن را تغییر بدهیم؛ همان کاری که من کردم. یک پیستون به آن اضافه کنیم که بتواند ربع پرده‌ها را هم بنوازد. درباره سازهای بادی اروپا هم این مساله هست هرچند برخی از این سازها قادر به نواختن ربع پرده‌ها هستند اما برخی مثل ابوا نمی‌توانند ربع پرده بنوازند. برای اینکه سیستم فرانسوی این ساز تماماً با کلید است و قادر نیست ربع پرده بزند مگر اینکه ابوای وینی باشد که برخی سوراخ‌های آن با دست گرفته میشود و نوازنده‌ها می‌توانند ربع پرده با آن بزنند و یا ابوای باروک که اگر کسی بخواهد می‌تواند با آن ربع پرده بنوازد.
ازجمله بهترین سازهای بادی که می‌توانند ربع پرده بزنند فلوت است که من چندین قطعه برای فلوت نوشته‌ام که فلوت در آنها ربع پرده می‌نوازد. بعد از فلوت دومین ساز بادی کلارینت است که بسیار راحت می‌تواند ربع پرده‌ها را بنوازد همان‌گونه که من نسخه‌ای از قطعه سرنا، مجموعه «آوازهای محلی شماره ۱۷»، که بسیار ربع پرده دارد را برای کلارینت نوشتم. کلارینتیست راحت می‌توانست اینها را بنوازد. البته کسی باید باشد که به ربع پرده‌ها وارد باشد و آقای «اسماعیل لومانووسکی» اهل مقدونیه است اما به موسیقی ترکیه خیلی وارد هستند و مدام به آنجا سفر می‌کنند و کلارینت ترکی که در سل هست و در ترکیه استفاده میشود را بسیار کارکرده‌اند. با کلارینت ربع پرده‌ها را به راحتی میشود نواخت؛ اما بهترین سازها برای نواختن ربع پرده‌ها سازهای زهی هستند. که از سال ۲۰۰۰ قطعات زیادی را بانام مجموعه «خوشنویسی» شروع کرده‌ام برای سازهای زهی.
شنوندگان ایرانی به طور پراکنده با این مجموعه آشنا هستند کمی درباره خوشنویسی‌ها و علت ساخت آن توضیح دهید تا تصویر جامع‌تری از آنها داشته باشیم.
اولین مجموعه‌ها در سری خوشنویسی، برای کوارتت زهی هستند. مجموعه ۴ برای سنتور و کوارتت زهی است. مجموعه شماره ۵ که در اصل آن را برای گیتار برای خانم لیلی افشار نوشتم. خانم افشار برای نواختن ربع پرده‌ها یک گیتار خاصی ساختند که در آن ربع پرده‌ها وجود دارد. یک گیتارساز در نشویل روی دسته گیتار ایشان ربع پرده‌ها را جاسازی کرد تا بتوانند قطعه خوشنویسی شماره ۵ را بنوازند. قطعه دیگری نوشتم بنام قطعه خوشنویسی شماره ۹ که برای سولوی گیتار هست؛ آن را هم برای ایشان نوشتم. بعدها یک نسخه از خوشنویسی شماره ۵ را برای ویولن نوشتم و خوشنویسی شماره ۹ را برای ویولن‌سل؛ که همه اینها ضبط‌شده است. در سال ۲۰۱۵ خوشنویسی ۱ تا ۱۲ را در دو مجموعه سی‌دی ضبط کردیم و در دسامبر ۲۰۱۵ از بنگاه آلبانی بیرون آمد و همه اینها در روی یوتیوب هست. مجموعه دو سی‌دی آلبوم‌های خوشنویسی به نام «کتاب خوشنویسی» منتشرشده است.
۱ نظر