گزارشی از سخنرانی آروین صداقت کیش در سمینار «موسیقی و امر دراماتیک» (۵)

ارتباط امر دراماتیک و پنج مولفه‌اش با دیگر ساحت‌های هنر از جمله موسیقی

صداقت‌کیش پس از ذکر پنج مولفه امر دراماتیک به این سوال رسید که ارتباط آن با موسیقی چیست؟ یا چه می‌تواند باشد؟ و ادامه داد: مسئله اول میمسیس یا محاکات بود که اشاره کردم می‌توانید آن را به عنوان نوعی باوراندن یا وانمود کردن در نظر بگیرید که در زندگی عادی‌مان هم رخ می‌دهد. اگر امر دراماتیک چنین چیزی باشد که من به آن اشاره کردم و کنش در آن اهمیت اصلی را داشته باشد و واجد پنج ویژگی‌ای که نام بردم هم باشد حال ما می‌توانیم ویژگی‌های آن را در بعضی از قلمروهای هنری به خوبی مشاهده کنیم.

او خاطرنشان کرد: با قلمروهای هنری دیگر در حال حاضر کار چندانی ندارم، قلمرویی که به این جمع و به این بحث مربوط است و امر دراماتیک در آن به شدت حضور دارد خود نمایش و درام است. به این معنا که اگر امر دراماتیک آن چیزها باشد، درام نمونه و تعینی از آن امر دراماتیک است. مسئله‌ای که تا این جا سعی در گفتنش داشتم، بیان این موضوع بود که امر دراماتیک چیست و حال باید کمابیش با تکیه بر تجربیات شما یا دانش‌تان از نمایش، اشاره کنم که یکی از تعین‌ها یا مصداق‌های تئاتر همان چیزی است که ما امر دراماتیک می‌نامیمش. یعنی ما محاکات را در بسیاری از نمونه‌های آن می‌بینیم. آن نظام ارتباطی، کاملا واجد هم‌پوشانی مورد اشاره ما هست، واجد مسئله جمعی بودن و چند رسانه‌ای بودن نیز هست و خودآیینی نسبی هم که اساسا مخصوص آن است.

صداقت‌کیش با بیان اینکه «حال که این امر را شناسایی کردیم به سوال اصلی سخنرانی می‌رسیم که ارتباط آن با موسیقی چیست؟ یا چه می‌تواند باشد؟ این سوال چرا مطرح می‌شود؟» گفت: زیرا اولین و مهم‌ترین شرط، در موسیقی با چالش جدی مواجه است. این که این موضوع صلاحیت طرح یا بحث پیدا می‌کند به این دلیل است که یکی از پنج مولفه‌ای که برای امر دراماتیک برشمردم در موسیقی فلج کامل است و بحث اساسا بر سر این است که چه کنیم یا در طول تاریخ چه کرده‌اند که این فلج کامل، این ناگویایی کامل و این گنگی به نوعی از ارتباط کشیده شود، به زبان بیاید و بتواند از روی این نقص خود، ناتوانی خود یا ویژگی ذاتی خود عبور کند.

به علاوه این که من باید بتوانم این سمت ماجرا، یعنی هم‌نشین شدن موسیقی با درام را توضیح دهم، سمت دیگری از ماجرا را هم می‌توانم با کمک شروع کردن از امر دراماتیک و نه درام توضیح دهم و آن چیست؟ این پرسش که آیا بدون حضور نمایش و درام می‌توانیم در موسیقی موقعیت‌هایی دراماتیک داشته باشیم؟ موسیقی به ذات خود، درون خود و بدون آن که با یک نمایش همراهش کنید می‌توانید واجد موقعیت‌های دراماتیک باشد یا خیر؟ این هم سوالی دیگر است و درست در سمت مقابل این سوال قرار می‌گیرد که موسیقی و امر دراماتیک یا موسیقی و درام چگونه هم‌نشین می‌شوند؟