بهروز مبصری
از آن میان می توان به نوازنده تار، «داود شیرازی» که هم نسل میزرا عبدالله و میرزا حسینقلی بوده و ردیف ها را به خوبی می دانسته و پسرش اسماعیل شیرازی (در خلال حکومت مشروطه تا دولت رضاخان اجتماع ایران آشفته بوده و بسیاری خانه و کاشانه خویش را ترک و مهاجرت کردند. از آن جمله اسماعیل شیرازی، نوازنده بزرگ تار، بود که نوازندگی را ترک کرد به عتیقه فروشی رو آورد. یک روز کوزه ای نفیس دست می آورد و هر چه داشته می فروشد و به پاریس می رود که در آنجا کوزه را بفروشد.
عتیقه فروش های آن دیار، وی را فریب می دهند و می گویند که این کوزه قلابی است. او کوزه را آنجا می گذارد و به ایران می آید. پس از مدت کوتاهی متوجه می شود که سرش کلاه رفته خود را از بلندی پرت می کند. تاریخ فوت او به درستی معلوم نیست، شنیده شده که در خلال جنگ اول جهانی (۱۹۱۸-۱۹۱۴) بوده است.) اشاره کرد.
باید اذعان داشت که در ردیف موسیقی ایرانی، بیش از ۵۰% گوشه ها از فرهنگ دینی برخوردار است و نوازندگان کلیمی چون یحیی زرپنجه (هارون جزاسند)، متوفی به سال ۱۳۱۱، غنای فرهنگی و معنویت آن را درک کرده بودند و در حین نواختن گوشه های موسیقی ایرانی، سرودهای مذهبی خود را اجرا می کردند (و نیز نوازندگانی چون مرتضی نی داود، موسی نی داود و…).
این موضوع از آثار به جا مانده از نوازندگی تار، لهجه کلیمی و شیوه نواختن آنها کاملا هویداست. آنچه می توان به آن اشاره کرد، قدرت فوق العاده مضراب ها، شفافیت، سرعت و چابکی دست چپ این هنرمندان بزرگ است. از اولین آثار به جا مانده از کلیمیان هنرمند، می توان به صفحه تار ماهور به نوازندگی هارون جزاسند (یحیی زرپنجه) اشاره داشت.
(برگرفته از متن سخنرانی ۲۲/۱۰/۷۹ فرهنگسرای آینه – اراک)
آقای نی داود معلم شما چه کسی بود؟
تقریبا ۶ ساله بودم که با پدرم به خدمت مرحوم آقا حسینقلی رسیدم و از استعداد بنده خیلی تعریف می کرد. مدتی نزد ایشان بودم و دوره های مرحوم آقا حسینقلی را تمام فرا گرفتم. بعد که دوره آقا حسینقلی تمام شد، پدر بنده مرا برد به خدمت درویش خان. آن وقت ها که خدمت آقا حسینقلی بودم شناسنامه و اینها نبود.
درویش خان کسی بود که در موسیقی انقلاب کرد و انقلاب در موسیقی ایرانی به نام ایشان است. اولا تار پنج سیم داشت. در زمان آقا حسینقلی، مرحوم درویش خان ۵ سیم تار را کرد ۶ سیم. یک سیم اضافه کرد به تار و این خدمتی بود که درویش خان کرد. پیش در آمد و تصنیف و رنگ به این شکل های امروزی که هست نبود. تمام اینها را درویش خان تنظیم کرد و مبتکر این کار ایشان بود. ایشان خیلی خیلی به موسیقی ایرانی خدمت کرد.
۱ نظر