محمود خوشنام
هشتم اسفند ماه امسال درست بیست سال از مرگ غلامحسین بنان آواز خوان بزرگ ایران می گذرد*. بنان نخستین کسی بود که آواز خوانی را از چهارچوب کهنه سنتی به درآورده پیرایه های تعزیه ای را از آن زدود، در گزینش شعر و پیوند آن با موسیقی دقت و سلیقه به خرج داد و با همخوانی های گرم و محفلی خود به آواز سنتی جلوه ای تازه بخشید.
«آواز» در مجموعه موسیقی سنتی ایران اهمیت بسیاری دارد و بخش بزرگی از این اهمیت از شعر و شیوه پیوند آن با موسیقی بر می خیزد. از همین جاست که نقش آواز خوان بر جسته می شود. او باید آشنایی عمیق با شعر و توانایی کافی در عرضه موسیقایی آن داشته باشد.
روح الله خالقی بسیاری از خوانندگان گذشته را نا آگاه از چند و چون این پیوند می دانست: «آنان معنای شعر را درست نمی فهمند و چون نمی فهمند، پای بند درست ادا کردن آن هم نبودند و همه حواسشان را به «چهچه و غلت و تحریر» می دادند. از سوی دیگر «رسم زمانه هم آن بود که بلند و در اوج بخوانند و در واقع فریاد بکشند.» با چنین شیوه ای خواننده اگر هم می خواسته، نمی توانسته کلمات را درست ادا کند.»
به گفته خالقی، آنها که «در مکتب تعزیه تربیت شده اند، بیشتر علاقه به بلند خواندن داشته اند ولی سبک خواندن شان امروز مطلوب ما نیست.»
بنان ولی با آن که یکی از آموزگارانش از اهالی روضه و تعزیه بوده، این سبک و روش را به هم زده و شیوه ای تازه و شفاف و تاثیر گذار در آواز خوانی به کار بست.
زندگینامه
غلامحسین بنان در سال ۱۲۹۰ خورشیدی در تهران و در خانواره ای اهل هنر و فرهنگ زاده شده، پدرش از دیوانیان و دارای آوازی خوش بود و مادرش که نسب از خانواده قاجار می برده، با نواختن پیانو آشنا بود.
اعضای دیگر خانواده نیز هر یک به شکلی با موسیقی نزدیک بوده اند. زندگی دیوانی و فرهنگی، سبب آشنایی خانواده با بزرگان موسیقی زمان شد.
دو برادر معروف وابسته به خاندان هنر: آقا حسینقلی و میرزاعبدالله و نیز درویش خان و مرتضی نی داود از میهمانان اصلی مجالس بزم در خانه آنها بوده اند. در یکی از همین مجالس بزم، پدر دریافته که فرزندش صدای خوش را از او به ارث برده است.
او را نیز چون خواهرانش نزد نی داود فرستانه تا به فراگیری موسیقی و رموز آواز خوانی بپردازد.
۱ نظر