گفتگوی هارمونیک

پس از فروپاشی سلسلۀ عثمانی و شکل‌گیری ترکیۀ امروزی تحولات سیاسی و اجتماعی بر موسیقی ترک بسیار مؤثر بودند اما این تحولات نتوانستند جوهر موسیقی ترک را به‌ویژه در حوزۀ ریتم و متر چندان موردِتأثیر قرار دهند و ریتم و متر در موسیقی سنّتی ترکیه همچنان به گذشته‌ها وفادار ماند. بی‌شک یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تداوم سنّت‌های موسیقی ترک مراسم مذهبی_ آیینی، به‌ویژه آیین‌های سماع در مراسم مولویه است که خود جای تحقیق و تفحصی جداگانه و مفصّل دارد.

البته مکتب منتظمیه در موسیقی از اواخر دوران عباسی و با پیدایش صفی‌الدّین اُرمَوی شکل گرفت ولی اوج شکوفایی این مکتب در هنر موسیقی در زمان تیموریان و با تکیه بر توانایی‌ها، نوآوری‌ها و خلاقیت مثال‌زدنی عبدالقادر مراغه‌ای اتفاق افتاد. با اینکه فرهنگ موسیقی ایرانِ تیموری بسیار بر فرهنگ موسیقی ترکی تأثیر گذاشت و آن‌را برای همیشه متحول کرد و تغییر داد، متخصصان امروزِ تاریخ موسیقی ترکیه اشاره‌ای به این موضوع نکرده و مورخان و پژوهشگران برجسته‌ای همچون رئوف یکتا‌بیگ یا مراد بارداقچی و دیگران که به‌گونه‌ای معیار شناخت موسیقی اصیل ترکی محسوب می‌شوند هیچ اشاره‌ای به این مطلب نمی‌کنند که جای بسی تعجب است و متأسفانه متخصصان و پژوهشگران برجستۀ ایران هم در این مورد سخن چندان مؤثری بیان نکرده یا حتی مجذوب سنّت‌های موسیقی ترکیه شده‌اند تا‌جایی‌که امروز موجی از ترکی‌گرایی را در موسیقی ایران می‌بینیم که به سنّت‌های اصیل موسیقی ایران در دورۀ قاجار پشت کرده آن‌را بعضاً سبک شمرده به‌دنبال گذشته‌های موسیقی خود در سنّت موسیقی امروز ترکیه می‌گردند که جای بحث و تبادل نظر بیشتری دارد.