علیرضا میرعلی نقی

مجید صفری؛ صنعتگر شگفتی‌آفرین؛ از هنرمندانی است که در ایران و در فرهنگ موروثی ایرانی، شهرت ساخته‌هایش از شهرت نامش بسیار پیش افتاده و آثارش را بیش از خودش می‌شناسند. بیشتر شهرت او به خاطر سه‌تارهایش است که نمونه‌هایی رشک‌انگیز را از وحدت صنعت ظریف؛ صدای گیرا و نقش‌های هوش‌ربا را به پاکیزه‌ترین وجهی نشان می‌دهند. دوستداران سه تارهای او شاید ندانند که استاد صفری در ساختن سایر سازهای ایرانی نیز ممتاز و از دیگران متمایز است. سازهایی چون تار، تنبور، سنتور، تنبک و بربط (عود)؛ و البته چندین ساز دیگر که غیر ایرانی هستند.

در مقابل، رنگ ناز یکی از آثار کاملا ملموس و متعارف با رسم و راه موسیقی زمانه وزیری است. موسیقی ای که وزیری، بخش عمده ای از آن را بازاری می نامید و حتی بنا به نوشته روح الله خالقی، وقتی می خواست صفحه ضبط کند تعدادی از این قطعات ساخت و گفت این هم قطعات بازاری، درحالی که سطح این کارها از قطعات مشابه خود در آن زمان خیلی بالاتر است.

بخشی از این خصوصیات به اجرای خاص او در صفحه قدیمی برمی گردد. بی تردید بدون در نظر گرفتن مختصات آهنگسازی وزیری، تاثیر و دخالت جنبه های فردی نوازنده نیز در کیفیت اجرای این قطعه مؤثر است. هرگاه اجرای او را با اجرای نوازندگان چیره دستی مانند هوشنگ ظریف، محمدرضا لطفی و این اواخر کیوان ساکت مقایسه کنیم، متوجه این تفاوت می شویم. در اجرای وزیری، به تبع تاثیرپذیری ناخودآگاه از موسیقی زمانه خود، ردپای آوازهای قدیمی با مثال طاهرزاده و صورتی تغییر یافته از قالب رنگ های قدیمی را می توانیم بشنویم. قطعه دخترک ژولیده، درواقع با تغییر آکسنت ها، می تواند به یک رنگ زیبای قدیمی تبدیل شود.

عنوان کامل این گفتار، چنین است: تبارشناسی آثار ضبط شده استاد علینقی وزیری در قرب و بعد موسیقی زمانه خود، در مقطع ده ساله ۱۳۰۳ تا، ۱۳۱۳ یعنی از زمستان ۱۳۰۲ و بازگشت از فرنگ به تهران و تاسیس مدرسه عالی موسیقی تا برکناری از همه امور اجرایی و اداری مربوط به موسیقی و خانه نشینی و دوری ۴۵ ساله از مناصب اجرایی موسیقی کشور که البته بیشتر به مشاغل و مطالعات دانشگاهی گذشت. به گفته خود استاد، این مقطع ده ساله، پرکارترین دوره زندگی او از لحاظ خلق آثار بسیار بوده است. درواقع، ما ضبط صفحات استاد وزیری را مدیون یک اتفاق نامبارک در زندگی او هستیم: آتش گرفتن سینمای صنعتی برای بانوان و کلوب موسیقی او در سال ۱۳۰۷ و اقدام به ضبط صفحه برای جبران خسارت های مادی و پرداخت قرض ها.