گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

Posts by علیرضا میرعلی نقی

درباره استاد هوشنگ ظریف، «یک عمر تعلیم تار» (۱)

اگر موسیقى پنجاه سال گذشته مان را در مقولاتى تفکیک شده بررسى کنیم، و اگر براى بررسى هرکدام از آنها (تک نوازى، بداهه سرایى خلاق، آهنگسازى، آموزش، ساختن ساز، تحقیق، مدیریت و…) شاخص هایى مجزا در نظر بگیریم، آنگاه مى توانیم ارزش ها و فضایل چهره هاى نامدار موسیقى مان را بهتر بشناسیم. در جامعه موسیقى ایران، کمتر کسى است که انحصاراً متعلق به یک حوزه و فقط متعلق به یک مقوله از موسیقى باشد. معمولاً یک موسیقیدان نامدار، در حوزه هاى مجاور هم فعالیت دارد ولى با یکى از آن مقولات، بیش از سایر آنها، موجب شهرت او مى شود.

کوک ‌قرن

موسیقی تا حدود ۱۵سال پیش از آغاز قرن شمسی حاضر، در تهران دارالخلافه، یا زینت‌المجالس اعیان و اشراف بود یا خوراک معنوی اقلیتی بسیار معدود از فرهیختگانی که با ادب کلاسیک فارسی در بخش تغزل و عرفان مأنوس بودند. موسیقی‌دانان طبقه‌ای منزوی و «خواص‌شناس» به‌حساب می‌آمدند و دیگر مردم را به آنها دسترسی نبود.

ما و آرشیوهای پراکنده (۳)

در گفت و گوی کوتاهی با یکی از سالخوردگان عرصه موسیقی در سال ۱۳۳۰-۱۳۲۰ داشتم، چندین و چند بار با تأکید فراوان شنیدم، که اولین نوارهای ضبط شده در همان سالها از موسیقی مناطق، روی دستگاه های معروف به ریل مفتولی (سیمی) ضبط شده و در اختیار آرشیو اداره کل هنرهای زیبای کشور قرار گرفته و اکنون بعد از پنجاه سال اگر نوارها به حال خود باقی مانده باشند، احتمال انهدام و پوسیدگی آنها بسیار است.

به یاد سیداسماعیل نواب صفا، ترانه سرا و شاعر (۲)

ترانه سرایی و شاعری شغل او نبود، مشغله دل او بود. مقامات اداری مهمی داشت و چندین بار مدیر کل و شهردار شد، حتی به نمایندگی مجلس هم رسید ودر آنجا هم فراموش نکرد که به سیاست های رضا قطبی و رادیو تلویزیون او بتازد. فراموش نکرد که از بدیع زاده و تاج اصفهانی دلجویی و دستگیری کند، […]

ما و آرشیوهای پراکنده (۲)

مشخصات رسم المشق ما خیلی ساده است (اگر چه خارجی ها نمی فهمند): یک گام به پیش! دو گام به پس! در انتخاب شماره گام ها مختارید ولی پیش و پس آن نباید دست بخورد. مثلاً: ما در پنجاه و اندی سال قبل، یعنی دهه ۱۳۲۰ خورشیدی، عصر تهران یک میلیونی جنگ زده تیفوس زده قحطی زده غرب زده… والخ، ارکستر سمفونیک کاملی داشتیم، که نه تشکیلات عریض و طویل داشت و نه حتی شنونده درست و حسابی.

ما و آرشیوهای پراکنده (۱)

*حاشیه اول: مِی گویند اگر اصطلاحی، عبارتی و یا علامتی، استفاده نشود، نه تنها به تدریج معنا و کاربرد خود را از دست می دهد، بلکه شاید به نوعی، تبدیل به ضد مفهوم اولیه خودش هم بشود. از دم دست ترین مثال ها، مانند فیزیولوژی انسانی، می شود شاهد مصداق تراشید: عضلات اگر به کار گرفته نشوند و ورزیدگی پیدا نکنند، به تدریج موجب فرسودگی بدن و سائیدگی استخوان ها می شوند و در اثر بی حرکتی، مجموعه تن آدمی چنان استهلاکی پیدا می کند که آن حد استهلاک را تقریباً با هیچ پروسه ورزشی آشکار نمی شود ایجاد کرد.

به یاد سیداسماعیل نواب صفا، ترانه سرا و شاعر (۱)

مرشد صفا ، ۸۰ سال زیست و با همان لبخند تلخ همیشگی – لبخندی که شناسه او بود – سفر جاودانی خود را بار دیگر آغاز کرد. ۲۵ سال از این زندگی ۸۰ ساله اش در شرایطی گذشت که تحمل آن برای همه کس ممکن نبود. تمام دردها و تنهایی ها یک طرف، محرومیت از خواندن و نوشتن، رنج بزرگتری بود که از پس آن مهم با شکیبایی و خویشتنداری برآمد و بار سنگین عمر را به آخرین منزل رساند. آقامنش و بااصالت باقی ماند، نه فریب وعده های توخالی را خورد و نه گذشته فاخر و محترمش را به دلا لا ن هنر و موسیقی امروز، فروخت. تا آنجا که اجازه نداد هیچ کدام از ترانه های قدیمش، دوباره اجرا شوند و خاطرات زیبای گذشته را خراب کنند. می گفت که طی وصیت نامه ای، عواید برخاسته از آنها را وقف منظوری فرهنگی کرده است.
درباره این قضیه، افراد مطلع تری حضور دارند و شاید بتوانند توضیح بیشتری بدهند.

صفحه های گمشده موسیقی مشروطه

هیچ شاخصه بخصوصی از موسیقی این دوره نداریم و اگر برخی سرود را مربوط به این زمان می دانند باید گفت که سرود متعلق به زمانی خیلی قبل تر از مشروطه است، حتی تصنیف ملی نیز با عارف شروع می شود نه مشروطه. اولین ارکسترهای تک صدایی تنها در دوره مشروطه بروز پیداکردند که معمولاآهنگساز و سراینده شعر یک نفر بوده است و در محل های عمومی همانند پارک ها اجرا می شده، اما متاسفانه ما از دوره مشروطه هیچ سند شنیداری و صفحه ای نداریم که بتوانیم درباره آن صحبت کنیم.

درباره جواد بدیع زاده

سیدجواد بدیع زاده، خواننده، آهنگساز و ترانه سرای ایرانی (۱۲۸۱ـ ۱۳۵۸ ش). پدرش سیدمحمدرضا بدیع کاشی، ملقب به بدیع المتکلمین کاشی (۱۲۶۰-۱۳۴۰ ش) از واعظان نامی و مدرس موسیقی و ردیف آواز سنتی بود. مقدمات موسیقی را نزد پدر و دایی خود، سید یحیی (سعیدالواعظین) آموخت (نصیری فر، ج ۱، ص ۳۵۹). دوره ابتدایی را در […]

درباره آلبوم ۱۱ دونوازی از علی‌نقی وزیری (۳)

نماینده ایرانی کمپانی حتی حاضر به ضبط تار تنهای استاد هم نبود و می‌گفت مخاطبی ندارد. گرچه سی سال بعد و بعدتر، همان چند صفحه معدود، الگوی اعتلای تکنیکی تارنوازان جوان شدند و با وجود ارائه اجراهایی پاکیزه، توفیق ادراک آمال هنری تارنواز نوآور زمانه را نیافتند. وزیری خود به آن تصنیف‌ها و رِنگ‌ها (و به ویژه آواز بیات ترک را هیچ دوست نداشت)، عنوان «آهنگ های بازاری» را اطلاق می‌کرد، که به ‌هیچ‌ وجه بازاری و پیش پا افتاده نبودند و نیستند و حتی از موسیقی‌های ممتاز هم‌عصر خود هم بسی بالاتر بودند.

بیشتر بحث شده است