امین ماسوری

آدورنو بسط و اشاعه‌ی سیاست‌های بورژوازی را تحت عنوان صنعت فرهنگ و سطحی شدن هنر در خلق یک اثر هنری، مقابل هنر والا قرار می‌دهد. او موسیقی عامه‌پسند را نوعی کالای بی‌ارزش فرهنگی می‌داند که توانسته است بر زندگی توده‌ها احاطه پیدا کند و هرگونه تلاش به خِردورزی در درون جامعه‌ی بی‌طبقه‌ی مردم را از بین ببرد. با تعبیری که از آدورنو ارائه شد جای آن دارد پُلی به گذشته زده و نگاهی به وقایع سال ۱۳۳۲ داشته باشیم. پس از کودتای ۲۸ مرداد دولت دموکراتیک ایران به رهبری پیشوای ضد استعماری‌اش دکتر محمد مصدق با دسیسه‌ها و همکاری عوامل استعمار و لُمپن‌های دست نشانده‌ی داخلی سرکوب می‌شود.

نباید فراموش کرد که آهنگسازان کوچه‌بازاری از هوش و ذوق بالایی برخوردار بودند به‌طوری که گاه یک میزان یا یک جمله از آهنگ‌های عربی را وام گرفته، از آن آهنگی مجزا می‌ساختند که در اصطلاح موسیقیایی «نقل‌قول» و «واگویه» می‌کردند.

آغازگران موسیقی کوچه‌بازاری (۱) ایران را قاسم جبلی، ابراهیم سلمکی، منوچهر گودرزی و اسدالله باقری می‌دانند. بعدها نیز با وجود ده‌ها ملودی‌پردازِ این ژانر، در نسل دوم شخصیت‌هایی مانند: ناصر آهنیان، نصرالله ریاح‌پور، ناصر تبریزی، به‌ویژه یدالله بدر و سعید مهناویان آن‌را به اوج خود می‌رسانند.

آقای ساسان فاطمی در مقاله‌ «غزل‌خوانی و جایگاه آن در فرهنگ موسیقایی ایران» چاپ شده در نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره‌ی دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ می‌نویسد: «غزل‌خوانی در محافل رسمی با نام‌های کوچه‌باغی یا نام خودساخته‌ی بیات‌تهران شناخته شده است. …جایگاه این آواز در فرهنگ موسیقایی رسمی به‌طور وسیعی متاثر از جایگاه اجرا کنندگان آن در جامعه است که غالباً به قشری که به نام‌های مختلف مثل داش‌مَشدی، گردن کلفت، جاهل و غیر خوانده شده، تعلق دارند. این قشر فرهنگی-اجتماعی، همواره نماینده‌ی دو خصلت متضاد بوده و با نوسان میان جوان‌مردی و اوباشی‌گری، گاه احترام و گاه انزجار افراد جامعه و تقریباً همواره، سوءظن و بی‌اعتمادی آنها را برانگیخته است.»