گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره کتاب «تاریخ موسیقی ایران از دستان تا دستگاه» (۱)

کتاب «تاریخ موسیقی ایران از دستان تا دستگاه» اثر پریسا کرمی در سال ۱۳۹۵ به توسط انتشارات «هم‌آواز» به انتشار رسیده است. در این این کتاب به بررسی تحولات موسیقی ایران از دوران‌های مختلف تاریخی تا رویش دستگاه‌های موسیقی پرداخته است. 

کرمی در ییشگفتار این کتاب می‌گوید:
تاریخ موسیقی مطالعۀ سرگذشت موسیقی در خلال روزگاران گذشته تا امروز است. مانند فردی که سرگذشت زندگی خود را از تولد تا کهن سالی می­‌نویسد، می­‌توان سرگذشت موسیقی یک منطقه یا سبک خاصی از موسیقی را نیز از پیدایش آن تا به امروز بررسی کرد.

در مسیر مطالعۀ تاریخ موسیقی دشواری­‌هایی وجود دارد که بخشی از آن مربوط به منابع و مراجع است. بخشی از این منابع آثار مستقیم موسیقی هستند: آثار ضبط شده، پارتیتورها و نت­‌نویسی ها، کتب و رسالات موسیقی، یادداشت‌های موسیقی‌دانان، مصاحبه‌ها، شرح حال‌­ها و زندگی­نامه‌­هایی که توسط خود موسیقی‌­دانان یا سایر موسیقی­‌دانان معاصر آن­ها نوشته شده‌­اند.

دانش موسیقی راهگشای خوبی برای استفاده از این آثار است اما برای مطالعۀ دوران کهن‌­تر، منابع­­ این­چنینی یا در دست نیست یا تعداد آن‌ها بسیار اندک است. به عنوان مثال، در ایران هیچ اثر ضبط شده ای قبل از دوران قاجار به دست نیامده است. یا از برخی رسالات موسیقی تنها بخش‌­هایی باقی مانده است.

در اینجا پژوهشگر ناچار است از منابع غیرمستقیم بهره ببرد. منابعی که موضوع اصلی آنها موسیقی نیست اما می­‌توانند به سبب محتویات خود به عنوان شواهدی برای مطالعۀ تاریخ موسیقی استفاده شوند. از جملۀ این منابع می­‌توان به آثار باستانی، کتیبه‌ها، نگاره‌­ها، سفرنامه­‌ها، کتب تاریخی، دیوان اشعار، خاطرات و تذکره‌­ها اشاره کرد. مورخ موسیقی با نکته سنجی و موشکافی، از خلال این منابع به اطلاعاتی دربارۀ تاریخ موسیقی دست می­‌یابد و البته هنگام استفاده از این منابع به ویژگی­‌ها و محدودیت‌­ها و نارسایی­‌های احتمالی آ­نها توجه دارد.

هنگام استفاده از دیوان اشعار باید الزامات شاعر در رعایت قوانین زبانی و تقید به ردیف و قافیه را در نظر گرفت. همچنین باید توجه داشت که تاریخ سرودن شعر با واقع‌ه­ای که شاعر در حال توصیف آن است چقدر تفاوت دارد. آیا شاعر ویژگی­‌های موسیقی زمان خود را توصیف می­‌کند؟ یا آنچه می­‌سراید شرح زمانۀ وقوع داستان است؟ ­یا اینکه خیال­‌پردازی­‌ها و اغراق­‌های شاعرانه چه میزان واقعیت­‌ها را تحت‌­الشعاع خود قرار داده­‌اند؟

معمولاً در سفرنامه‌ها، خاطرات و تذکره­‌ها، نگارنده تنها به توصیف پدیده اکتفا نمی­‌کند و تفسیرهای شخصی خود را وارد می­‌کند. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می­‌یابد که فرهنگ شخص ناظر با موضوع یا مکانی که در حال شرح آن است تفاوت دارد. هنگام استفاده از این مدارک به عنوان منابع مطالعۀ تاریخ موسیقی باید به وجود اینگونه اختلاف­‌ها توجه کرد.

گفتگوی هارمونیک

گفتگوی هارمونیک

مجله آنلاین «گفتگوی هارمونیک» در سال ۱۳۸۲، به عنوان اولین وبلاگ تخصصی و مستقل موسیقی آغاز به کار کرد. وب سایت «گفتگوی هارمونیک»، امروز قدیمی ترین مجله آنلاین موسیقی فارسی محسوب می شود که به صورت روزانه به روزرسانی می شود.

۱ نظر

بیشتر بحث شده است