گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk


کوارتت زهی به گروهی از نوازندگان میگویند که توسط چهار ساز به اجرا میپردازند و این سازهای معمولا دو ویولون، یک ویولا و یک ویلنسل می باشد. معمولا ویلن اول ملودی بالا را اجرا میکند و ویلن دوم نتهای پایین تر. همچنین این امکان وجود دارد که آهنگسازی برای چهار ساز زهی اما نه با ترکیب فوق مثلا سه ویولن و یک باس (و یا یک ویولا یا ویولنسل) قطعه بنویسد. کوارتت زهی یکی از متداولترین گروههای مجلسی در موسیقی کلاسیک میباشد و بسیاری از آهنگسازان از اواخر قرن ۱۸ علاقه زیادی به نوشتن قطعات برای این آنسامبل موسیقی داشته اند.

آهنگسازی برای کوارتت زهی فارغ از فرم بندی های موجود میباشد اما بصورت سنتی و معمول قطعات ساخته شده دارای چهار موومان میباشند که میتوان با ساختار سمنفونی مقایسه نمود اما در ابعادی کوچکتر که موومان اول و چهارم با تمپوی بالا و موومان های دوم و سوم اغلب آرام میباشند و موومانهای رقص گونه نیز وجود دارند مانند:minuet،scherzo،furiant. هر چند در بسیاری از آثار آهنگسازان جدید مشاهده میکنیم که چندان به این نوع تقسیم بندی ها و چهارچوب ها اعتقادی ندارند.

بسیاری از گروههای مجلسی با نوعی تعدیل در سازهای میتوانند بصورت یک کوارتت زهی نیز فعالیت نمایند مانند کوئینتت (پنج نوازی) پیانو که کوارتت زهی میتواند به پیانو ملحق شود. string quintet (پنج نوازی زهی) نیز میتواند یک کوارتت زهی باشد با یک ویولا، ویولنسل اضافی
و همچنین تریو زهی (سه نوازی زهی) که میتواند شامل یک ویولون، ویولا و یک ویولنسل باشد. پیانو کوارتت هم در اصل کوارتت زهی میباشد، پیانو بجای یکی از ویولون ها مینوازد.

اما از منظر تاریخی پیدایش این فرم را اولین بار باید در اواخر قرن ۱۸ میلادی جست. اولین کارهای جوزف هایدن در این زمینه یک مشخصه خاصی داشت و این بود که قطعات وی برای کوارتت زهی دارای پنج موومان بود اما در آثاری از وی (opus 9) برای کوارتت زهی (در سالهای ۱۷۶۹ الی ۱۷۷۰) میبینیم فرمهای قطعات وی برای کوارتت زهی به استاندارد اصلی خود یعنی داشتن چهار موومان میرسند و این برای سایر آهنگسازان نیز صدق میکرد. چهار موومان: موومان اول سریع، موومان دوم آرام، موومان سوم minuet و آخرین موومان سریع. بخاطر فعالیت های وی برای فرمی که در حقیقت اصالتا به سوئیت های دوره باروک برمیگردد هایدن را پدر کوارتت زهی مینامند.

ساختار اصلی کوارتت زهی ازنظر فرم اینگونه است:

* موومان اول Sonata Form، Allegro and in the tonic key
* موومان دوم Slow، in the Subdominant Key
* موومان سوم Minuet and Trio، in the Tonic Key
* موومان چهارم Sonata-Rondo form، in the Tonic Key

و به همین دلیل کوارتت زهی از اعتبار بالایی در میان آهنگسازان کلاسیک برخوردار است. در حقیقت برای آنان نمونه ای از یک ارکستر کوچکتر میباشد که نمایشی است از یک ارکستر واقعی و این محدودیت در ساز نیز موجب شد تا آهنگسازان توجه بیشتر و عمیق تری به قطعات ساخته شده برای این مجموعه داشته باشند.

audio file
قسمتی از اجرای یکی از کوارتت های زهی موزار را بشنوید

آهنگسازی برای کوارتت زهی در دوره کلاسیک رشد و نمود پیدا کرد، زمانی که بتهوون و موزارت یک سری از برترین آثار را در این زمینه ساختند. اما در قرن ۱۹ توجه به کوارتت زهی اندک شد و شاید بشود عنوان کرد که آهنگسازان برای آن ارزش بالایی متصور نمیشدند.

اما کنجکاوی و تعجب از این است که اگر نگاهی به آثار آهنگسازان این دوره بیندازیم میبینیم در تمامی ساخته های آنان یک قطعه برای کوارتت زهی وجود دارد که شاید نگاهی ارزش گرا به این فرم داشتند. اما در در فضای مدرن تری از موسیقی کلاسیک (دوره معاصر) کوارتت زهی دوباره مورد توجه بسیاری از آهنگسازان قرار گرفت اشخاصی مانند:Arnold Schoenberg، Bela Bartok وDmitri Shostakovich.

در این میان آهنگسازانی بودند که عمده فعالیت خود را در زمینه این نوع موسیقی صرف نمودند اشخاصی مانند Elliot Carter و Henri Dutilleux و Peter Maxwell که تلاشهای آنان برای اشاعه این فرم قابل تقدیر میباشد.

en.wikipedia.org

گفتگوی هارمونیک

گفتگوی هارمونیک

مجله آنلاین «گفتگوی هارمونیک» در سال ۱۳۸۲، به عنوان اولین وبلاگ تخصصی و مستقل موسیقی آغاز به کار کرد. وب سایت «گفتگوی هارمونیک»، امروز قدیمی ترین مجله آنلاین موسیقی فارسی محسوب می شود که به صورت روزانه به روزرسانی می شود.

دیدگاه ها ۲

بیشتر بحث شده است