گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

“آینده روشن”


در تاریخ سوم و چهارم شهریور، قرار است، اثر ۱۲ موومان سمفونیک، بهزاد عبدی با عنوان “آینده روشن” (انتظار)، به رهبری پروفسور منوچهر صهبایی رهبر ارکستر سمفونیک تهران در تالار وحدت اجرا میشود. اجرای این اثر از دو منظر قابل توجه است، نخست از این نگاه که بهزاد عبدی جوانترین آهنگسازی است که حداقل از ۲۰ سال پیش تا کنون در میان آهنگسازانی جای دارد که اثرش برای اجرا با ارکستر سمفونیک تهران به صورت مجرد پذیرفته شده است، دوم، تغییرات قابل توجهی که در نوازندگان ارکستر بوجود آمده و شمایل ارکستر را کاملا جوان کرده است.

برای بهتر آشنا شدن بینندگان سایت با کم و کیف این برنامه سری به تمرین سوم ارکستر در روز سه شنبه زدیم که گزارش آن را می خوانید:

تمرین تقریبا در زمان مقرر خود آغاز شد! چهار نکته که در لحظه اول توجه بیننده آشنا به تمرین های ارکستر های ایرانی را به خود جلب می کرد، نخست، حاضر بودن تمامی نوازندگان در جای خود بود (که کمتر در ارکسترهای ایرانی با چنین صحنه ای روبرو می شویم، چراکه نوازندگان مخصوصا ماهرتر تا روزهای آخر به خود زحمت شرکت در تمرینها را نمی دهند!) دوم، شروع شدن تمرین بدون وقفه، سوم، دقت در کوک دقیق ارکستر و چهارم، جایگزین شدن نوازندگان جوان به جای بعضی از نوازندگان قدیمی تر ارکستر بود.

درباره مورد نخست و دوم، از قرار معلوم رهبر ارکستر با تمامی نوازندگان، حتی نوازندگان پیش کسوت ارکستر شرط کرده بوده که در تمام جلسات تمرین حضور داشته باشند، از ساعت شروع تا پایان تمرین و عده ای هم که از این مورد سرپیچی کردند، عذرشان خواسته شده است. در مورد سوم، رهبر ارکستر، دقیقا روی نکته ای بسیار مهم که سالهاست گریبانگیر ارکستر شده است، یعنی دقت نکردن در تیون کامل کوک سازها، دست گذاشته و پیش از شروع تمرین، با صرف وقت، نکاتی را در مورد کوک کردن آسانتر و سریع سازهای ارکستر یادآوری می کند (لازم به ذکر است که منوچهر صهبایی یکی از نوازندگان بین المللی ابوا بوده و سالها در ارکسترهای اروپایی نواخته و تجربه خوبی در زمینه نوازندگی و مسائل حاشیه آن دارد)

مورد چهارم هم دو دلیل بیشتر ندارد، یکی بی نظمی نوازندگان که منجر به برکناری آنها شده و دیگری وجود مشکلات اداری و مالی که هنوز هم تهدیدی برای نوازندگان ارکستر است.

از لحظات اولیه تمرین ارکستر، توانایی و ژوست نوازی نوازندگان جدید در اجرای اثر پیچیده بهزاد عبدی، شنونده را متحییر میکند! مخصوصا در قسمت بادی برنجی ها که میرفت فالشی به یک سنت در ارکستر سمفونیک تهران تبدیل شود!

با وجود نبودن نوازنده ماهر ترمبون ارکستر، شاگرد او به خوبی از پس اجرای ژوست و خوش سونوریته این ساز، بر آمد. نوازندگان بادی ارکستر با اینکه از مرغوب بودن سازهایشان احساس رضایت می کردند ولی تمایل داشتند که برای یکدست تر شدن سونوریته دسته بادی برنجی ها، از یک شرکت سازنده استفاده میشد…

شاید تنها اشکالی که در این تمرینات به گوش می رسید، کم بودن صدای کنترباسها بود که با وجود شش نوازنده، قدرت صدایی کمی داشتند ولی با وجود اینکه بسیاری از نوازندگان با سابقه در ارکستر حضور ندارند، صدای ارکستر به هیچ وجه با صدایی که در سال گذشته از ارکستر شنیده می شد قابل قیاس نیست و رشد چشمگیری داشته است.


بهزاد عبدی از نزدیک کار ارکستر را گوش می کند

منوچهر صهبایی، با نرمی ارکستر را هدایت می کرد و اشکالات احتمالی را جمله به جمله و نه میزان به میزان با نوازندگان تمرین میکرد؛ این روش تمرین تاثیر بسیار بهتری روی ذهن نوازنده دارد تا نواختن پشت سر هم میزان مورد اشکال، تا رفع مشکل؛ در این روش نوازنده با ارکستر می نوازد و پس از چند بار نواختن تمپو و کوک خود را با ارکستر می سنجد و همزمان به صورت ناخودآگاه جمله را در ذهن می سپارد ولی در نوع تصحیح میزان به میزان، ممکن است نوازنده در آن لحظه درست بنوازد ولی در روز اجرا باز اشتباه قبلی را تکرار می کند.

اثر بهزاد عبدی، یک موسیقی توصیفی بود که از سبک شخصی این آهنگساز پیروی می کرد و شاید یکی از قله های آهنگسازی عبدی به شمار می آمد. ساختار قطعه گاهی به سمت موسیقی مدرن و افکتهای موسیقی تصادفی پیش می رفت که اجرای آن برای نوازندگان ارکستر، کمی غیر منتظره و غریب بود که البته به کمک رهبر ارکستر و همکاری آهنگساز که در سالن حضور داشت، ارکستر پله پله بر اجرای این اثر فائق می شد.

البته در این میان نباید از رهبری دقیق منوچهر صهبایی غافل شد که شاید بشود گفت دقیق ترین “حرکت دست” را میان رهبران ارکستر (حداقل) بعد از انقلاب دارد و همین امر، کار نوازندگان را بسیار راحت می کند. صهبایی سابقه زیادی در اجرای قطعات مدرن دارد و شاید به همان اندازه که روی رپرتوار قبل از مدرن کار کرده، روی موسیقی مدرن نیز تسلط دارد.

این کنسرت موقعیت خوبی است که شنوندگان موسیقی سمفونیک ایران با یکی از وزنه های جوان آهنگسازی آشنا شوند و ببینند که تکرار شدن آهنگسازانی در حد نسل پیشین، افسانه نیست!

دو روزی که ارکستر سمفونیک قطعه بهزاد عبدی را به اجرا می گذارد را می توان “جوانگرا” ترین روز ارکستر سمفونیک در تاریخ حیات بعد از انقلاب ارکستر دانست و اگر مانند این تمرین ارکستر بتواند، اثر این آهنگساز جوان را با کیفیت بالا به صحنه تالار وحدت آورد، روزی تاریخی برای ارکستر سمفونیک تهران خواهد بود؛ ارکستری که با تغییر نوازندگان قدیمی اش میرفت شنوندگانش را کاملا ناامید کند.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

دیدگاه ها ۱۱

  • با سلام. من یک مهندسم و اندکی نیز ویولن کلاسیک کار کرده ام.ادعایی در زمینه ی کار عملی موسیقی ندارم.اما سال هاست که موسیقی کلاسیک تمام زندگی من شده و می تونم این ادعا رو بکنم که فرق موسیقی خوب و بد رو می فهمم.دو شب گذشته که اجرای ارکستر سمفونیک تهران رو شنیدم واقعا تاسف خوردم.سایت هارمونی تاک رو من همیشه دوست داشتم و مقالاتشو که انتقادی و صریح بود.حالا باید قسم حضریت عباس رو قبول کنیم یا دم خروس را؟
    چیزی که ما در آن شب دیدیم با کمال تاسف ارتباطی با نوشته ی جناب ÷ورقناد نداشت.چیزی که من دیدم اجرایی بود ضعیف بی رمق و نامطمپن از قطعه ای بی روح که فقط از موسیقی سفارشی درمیاد.
    ارکستر که باز هم کامل نمی تونست یک اجرای لطیف و بی کم و کاست اراپه بده و حقیقت این که به گمان من و بسیاری از دوستانی که ÷س از اجرا با ایشان صحبت می کردم خود قطعه س آقای عبدی هم چیزی برای عرضه نداشت.
    شاید ایراد بگیرند که ما سواد موسیقی بالایی نداریم.اما چرا به فرض من بی سواد هیچ وقت از اجرای استاد رهبری از سمفونی نهم ایراد نمی گیرم.انصافا آیا قطعه ی رسول عشق و امید استاد چکناواریان با این قطعه ی شبه مدرن قابل مقایسه بود.یک اتفاق به یادماندنی در این کار وجود نداشت.همه عصبی بودند.فقط ضرباهنگ شدید ارکستر و کوبش هایی که بی هدف بود.
    آقای ÷ورقناد شما که خودتون یک منتقد و نویسنده هستین انصافا بفرمایین که این آهنگ واقعا قله بود و آهنگسازش قله نورد؟واقعا این آقای عبدی رو می تونیم بذاریم کنار استاد ملیک اصلانیان و استاد دهلوی؟شما از کدام وزنه حرف می زنید.موسیقی بی هویت و بی روح که دیگه این حرفا رو نداره.
    شما قبلا از چکناواریان انتقاد کردین از اجرای ضعیف مشایخی گفتین از بی مبالاتی موسیقی دان ها و ارکستر سمفونیک نوشتین.وجدانا من با خواندن مقاله ی شما در مورد این برنامه بود که فکر کردم این دفعه دیگه وضعیت فرق می کنه.شما که همه رو به باد انتقاد گرفتین وقتی یه همچین بیانیه ای رو در مورد این کار می نویسید آدم فکر می کنه که کار در حد موریس راول و هکتور برلیوزه.
    وجدانتون رو قاضی کنید.انصافا چه قدر این برنامه از نظر سطح آهنگسازی و موسیقی با برنامه های قبل فرق می کرد.من خودم به شخصه این کار آقای عبدی رو شاید کمی بالاتر از کارهای بی سروته کسی مثله آقای فرهت بدونم.همین.شما این کار رو کنار بیژن و منیژه استاد دهلوی می ذارین؟کنار سربداران استاد فخرالدینی می ذارین؟کنار روندوی استاد حنانه می ذارین؟کنار کارهای استاد باغچه بان و نیایش یزدان استاد سنجری می ذارین؟
    یعنی سایت شما هم شده مثل سایت های دیگه که فقط کارش تعریف و تمجید و عکس قاب کردنه.من انتظار بیشتری از سایت خوبتون دارم.مقاله های شما رو به همه ی دوستان اهل موسیقی ‍÷یشنهاد می کردم که چقدر خوب در مورد وضعیت موسیقی جامعه می نویسین.حالا چی؟وجدانا این کار قله بود؟کارستان بود؟

  • خوبه مهندس رودسری فرموده:ادعایی در زمینه ی کار عملی موسیقی ندارم، و اگر داشت ماحصل این انتقاد چی میشد! ضمن اینکه قرار نیست همواره در مقالات نقاط ضعف بررسی بشه کما اینکه در این مقاله با توجه به خصوصیات مثبت کار- که خود بنده هم شاهدش بودم( همان نکاتی که جناب پورقناد اشاره کردند.)- این موارد شرح داده شده. ضمن اینکه مهندس خیلی بیش از اندازه به در و دیوار کوبیدن و کلی گویی فرمودن!مثل مقایسه غیر فنی آثاری که تنها در حد یک اسم از اونها در مقایسه با این کار اسم برده شده.

  • سلام. آقای رودسری عزیز بر خلاف نظر شما من هر چه بیشتر این کار را می شنوم (سی دی این اثر در تالار فروخته میشد ولی نه با اجرای ارکستر سمفونیک تهران) از اینکه بیشتر در مورد این اثر ننوشتم دچار ناراحتی میشوم!
    اجرای ارکستر سمفونیک تهران روی هم رفته خوب و شاید بیش از ۹۰ درصد بدون نقص بود (از ریتم افتادن نوازنده پرکاشن روی قسمت بولرو، مشکلاتی که در صدای پیکولو وجود داشت و لغزش های کلارینت باس در قسمت سولو مواردی هستند که با وجود شنیدن آثار قبلی ارکستر در زمان رهبری ارسلان کامکار و مخصوصا نادر مشایخی به راحتی قابل چشم پوشی بود) حتی وقتی سی دی اجرای ارکستر اکراین را از این اثر می شنوم در قسمتهایی متوجه می شوم ادیت صهبایی روی این قطعه بهتر است از اجرای سی دی! ولی قطعا ارکستر اکراین چندین برابر قبراقتر از ارکستر جوان ماست.
    شما اگر تصویری از ارکستر سمفونیک زمانی که علی رهبری رهبر ارکستر بود و امروز که منوچهر صهبایی رهبر است را مقایسه کنید می بینید که تقریبا کسی از نوازندگان با سابقه ارکستر نمانده، این کیفیت اجرا با نوازندگان کم تجربه و جوان قابل تحسین نیست؟!
    نمی دانم شما چرا این اثر را دوست نداشتید، من دو قسمت از این قطعه را آپ لود کردم تا دوستان دیگر هم قضاوت کنند: http://www.harmonytalk.com/music2/behzad-abdi-11.wma

    http://www.harmonytalk.com/music2/behzad-abdi-6.wma
    اتفاقا به عقیده من نقطه قوت بهزاد عبدی در این است که آثار سفارشی اش را با اعتقاد می نویسد، یعنی اینکه قبل از ساخته شدن و سفارش داده شدن اثر، علاقه در دل سازنده وجود دارد. ولی مثلا رسول عشق و امید ساخته یک مسیحی بود و خود به خود کسی که اعتقاد ندارد به سختی می تواند در موسیقی این بی علاقگی خود را پنهان کند، هرچند قسمت زیادی از رسول عشق امید اثر بدی نبود به این خاطر که قبلا ساخته شده بود و فقط تیترش عوض شد!

  • من اجرای این اثر بهزاد عبدی را شنیدم هم در Cdو هم کنسرت ارکستر سمفونیک تهران رو.در لحظاتی که این کار اجرا می شد البته به جز دکلمه که مشخص بود بسیار تحمیلی بودبرای اینکه عموم بفهمند به اینکه پس از سالها آهنگسازی نه در سطح ایران که در سطوح بین الملل با این سن جوان ظهور کرده به خود بالیدم.من بهزاد عبدی را نمی شناختم اما کاملا روح اعتقاد در اثر او روشن بود.کار یک موسیقی توصیفی بود و به حق آهنگساز حق مطلب را ادا کرده بود.من از آقای رودسری می خواستم بپرسم : اگر کار اینقدر شما را عصبی کرده چرا دو بار به دیدن کنسرت رفتین؟؟؟از این دست آدم ها که جز تخریب اذهان کاری از دستشون بر نمی یاد کم نیستند….متاسفانه …من به آقای بهزاد عبدی ، دکتر منوچهر صهبایی و ارکستر سمفونیک تهران صمیمانه تبریک می گم…

  • سلام
    ((با تشکر از آقای رودسری)
    راستشو بخواین من مطلب تندتری از آقای رودسری در ذهنم بود ولی با جواب نابخردانه ی شما من پشیمان شدم

  • با سلام
    چه خوب که آقای پورقناد نمونه ای از کار آقای عبدی را در این سایت در دسترس قرار دادند. و این خود قضاوت را آسانتر می کند.
    دوست عزیز آقای بهزاد عبدی
    به خاطرارکستراسیون کارتان به شما تبریک می گویم.ارکستراسیون شفاف شما مراحتی به یاد استادان روس انداخت.امیدوارم بیش از پیش موفق باشید.

  • من cdرو گوش کردم ولی به اجرای ارکستر سمفونیک نرفتم ولی می دونم که این ارکستر ارکستر قدیم نیست قبلا همه ارزوشون بود که تو این ارکستر بزنن ولی حالا چی؟همه ی نوازنده های هارکستر سمفونک دنبال یه ارکستر بهترن همهی این مشکلاتم یه دلیل داره اونم اینکه هیچ مسئولی به موسیقی توجه نمیکنه واقعا این بود ارمان های ما؟

  • البته نقد در ایران هنوز جا نیفتاده تا حدی که من از شاگردانم که ایراد میگرفتم از من میرنجیدند…و انتقاد کینه و ناراحتی به همراه می آورد ولی چیزی که من شنیدم از نطر اندیشه و محتوی و اصالت و مولتی اوریجینالیته و استقلال نوتها و اصالت ریتم ایرانی هنوز فاقد یک سیستم یا زبان ویژه یا یا مبنای فکری ایرانی است. شاید چون ما اصلا موسیقی نداریم که بخواهیم آهنگساز در سطح جهانی با تفکری ایرانی داشته باشیم. به موسیقی ما نگاه کنید:آخر باید دید که به این موسیقی چه گدشته ؟؟…در اینجا ممکن است که رنگ و بویی از ایران یا بهتر بگویم خاورمیانه بگوش برسدبا هر تکنیکی که او نوشته.ا مقوله ضبط و نوازندگان که اجرایشان خوب بوده مقوله ایست جدا و نباید آنرا با خلاقیت (تفکری خاص بر مبنای موسیقی ایران که در فبل از آن وجود نداشته باشد) اشتباه گرفت.البته به ایشان تبریک میگویم ولی در مورد سبک هنوز جای فکر بیشتر و چاره اندیشی بیشتر وجود دارد.

بیشتر بحث شده است