کتاب «ضربی‌های ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» منتشر شد

کتاب «ضربی‌های ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» از طرف «انجمن موسیقی ایران» توسط «نشر رازگو» منتشر شد. بازنویسی و تصحیح این کتاب را «جعفر صالحی» (کارشناس ارشد نوازندگی موسیقی ایرانی از دانشگاه هنر) بر عهده داشته است که پیش از این نیز دو کتاب «سرمشق» و «رامشگری» از آثار استاد علینقی وزیری و کتاب «آموزش جامع نت‌نویسی با نرم‌افزار فیناله» را منتشر نموده است.



در مقدمه‌ی این کتاب به قلم جعفر صالحی آمده است:

کتاب ارزشمند «ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» که حاصل گردآوری و تدوین استاد موسی معروفی است را می‌توان از نخستین آثار مکتوب و منتشر شده در حوزه‌ی موسیقی ایرانی دانست و… استاد معروفی برای تجمیع نظر استادان راوی ردیف و ثبت و ضبط کامل آن‌ها، روایت‌های مختلف گوشه‌ها را در کنار هم ذکر کرده و آن‌ها را با عبارت‌های «نوعی دیگر» یا «قسمی دیگر» از هم متمایز نموده است. همین امر موجب بالا بردن ارزش محتوایی آن شده است که به‌نوعی آن را به دایره‌المعارف ردیف موسیقی ایران تبدیل نموده است.

از سویی دیگر همین حجم بالای آن موجب شد تا به مرور زمان از فهرست منابع آموزشی هنرستان‌ و دانشگاه‌ها حذف شده و ردیف‌های دیگر جایگزین آن شوند و… در این میان نقش مهم و آموزنده‌ی ضربی‌های ردیف نیز نادیده گرفته شده و همراه با سایر مطالب مهم و آموزنده‌ی این کتاب، به دست فراموشی سپرده شد. در حالی‌که ضربی‌های ثبت شده در این کتاب، یا منحصر به‌فرد بوده و در ردیف‌های دیگر روایت نشده‌اند یا با نمونه‌های مشابه خود تفاوت‌های بسیاری دارند.

آموزش ضربی‌ها در کنار گوشه‌های ردیف، موجب ایجاد درک بهتری از روند گوشه‌ها و ساختار دستگاه یا آواز مورد نظر می‌شود و… برخی راه‌گردانی‌ها و گوشه‌هایی که شاید در روند آموزش و انتقال شفاهی ردیف، حذف شده یا دچار فراموشی شده باشند را می‌توان در این ضربی‌ها مشاهده نمود. مانند پرده‌گردانی به آواز اصفهان در «حربی» دستگاه ماهور و… مواردی نیز انتقال یک ضربی با مشخصات ساختاری خود از دستگاهی به دستگاه دیگر را شاهد هستیم. مانند «نستاری» در دستگاه نوا و «حاشیه» در دستگاه چهارگاه. با آموزش این ضربی‌ها و بررسی ساختاری و محتوایی آن‌ها، قوه خلاقیت هنر‌جو به شکل مناسبی تحریک و تقویت می‌گردد.

به همین دلیل تدوین و انتشار کتاب مستقلی که دربرگیرنده‌ی ضربی‌های دستگاه‌ها و آوازهای ردیف روایت شده از استاد موسی‌خان معروفی باشد، بسیار مورد نیاز بود تا هم در کلاس‌های آموزشی و هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد و هم به سهولت قابل دسترسی برای محققین و پژوهشگران باشد.

در پایان به کلام استاد ارجمند، موسی‌خان معروفی بسنده می‌کنم که در ابتدای هر قسمت از آلبوم صوتی ردیف، با صدای خود خوانده‌اند:

بماند سال‌ها این نظم و ترتیب

ز ما هر ذره خاک افتاده جایی

غرض نقشی است کز ما باز ماند

که هستی را نمی‌بینم بقایی