گفتگوی هارمونیک
با مقدمه، ویرایش و گزینشِ اشعار امیرحسین رحمتی، «به‌هَنگام و به‌ناهَنگام» اثر روح الله خالقی به همت «نشر و پژوهشِ شیرازه» منتشر شد. این اثر، نسخهٔ بازنویسی‌شده از پژوهشی ادبی دربارهٔ «عاشق اصفهانی»، از پایان‌نامهٔ لیسانسِ روح‌الله خالقی است که در سالِ ۱۳۱۳ و با راهنماییِ بدیع‌الزمان فروزانفر تالیف شده است. این بلندترین پژوهشِ منتشرنشده از روح‌الله خالقی، آهنگساز پر آوازه موسیقی ایران است.
امیرحسین رحمتی در مقدمه این کتاب می نویسد: «روح‌الله خالقی (۱۲۸۵-۱۳۴۴)، موسیقی‌دانِ مؤلِّف، آهنگساز و نویسنده تأثیرگذارِ موسیقی ایرانی، علی‌رغمِ فعالیت‌های بسیار جدّی و تأسیس‌هایِ ارزش‌مند و بنیادگرایانه در این عرصه، خود به اندازه‌ای که شایستگی‌اش را دارد، موضوعِ تحقیقِ پژوهش‌گرانِ حوزۀ موسیقی و فرهنگ قرار نگرفته‌است. سکوتِ طولانی مدّتِ جامعه موسیقی ایرانی در برابرِ شخصیتِ هنری خالقی به عنوانِ مهم‌ترین شاگردِ علی‌نقی وزیری (۱۲۶۵-۱۳۵۸)، و از مهم‌ترین تئوریسین‌های جریانِ «مدرنیته» در موسیقی ایرانی، به همراهِ دیگر شاگردان و پیروانِ او در طولِ دهه‌های گذشته، مؤیِّدِ کم‌توجّهی به شخصِ خالقی و جریانِ موسیقیِ تجدُّد، به عنوانِ تأثیرگذارترین جریانِ موسیقی در ایرانِ قرنِ اخیر است؛ جریانی مهم، که از سویِ دو قطبِ متضادِ «سنَّت‌گرایانِ صِرفاً دل‌بسته به ردیفِ موسیقی سنّتی»، و «غرب‌گرایانِ مستحیل‌شده در موسیقیِ کلاسیکِ اروپا»، همواره موردِ شدیدترین انتقادات، مخالفت‌ها و بی‌مهری‌ها قرار گرفته‌بود. امّا استقامت و ایستادگیِ خالقی در راه و روشِ برگزیده‌اش، برای رسیدن به آرمان‌های بلندی که او و هم‌نسلانِ مشروطه‌خواه‌اش در اندیشه می‌پروریدند، ریشه در عشق و عاطفه‌ای عمیق نسبت به فرهنگ، هنر، و مخصوصا هنرِ موسیقی ایرانی داشت؛ او از معدود هم‌پیمانان و همراهانِ استادش وزیری در جهتِ دستیابی به توسعه و هم‌چنین فربهیِ موسیقیِ کلاسیکِ ایرانی بود، و در این راهِ پُرفراز و نشیب از بذلِ هیچ‌گونه ایثار و گذشتی دریغ نکرد.»
رحمتی با اشاره به جایگاه فرهنگی خالقی در سپهر هنر ایران، می نویسد: «اکنون که پس از سال‌ها چهرۀ حقیقیِ خالقی، این شخصیتِ اندیشمند و اندیشه‌ورز، این از تبارِ مردانِ متجدِّدِ مشروطه‌خواه، وطن‌دوست با معنای «پاتریوتیست» و آرمان‌گرا -که حسِّ ایران‌دوستی و وطن‌پرستی او، در تمامِ لحظاتِ زندگی‌اش قابلِ ملاحظه است-، کمی از کُسوفِ بی‌مهری و بی‌توجّهیِ جامعۀ موسیقی ایرانی بیرون آمده، شایسته است در کنارِ سرسلسلۀ مدرنیته در موسیقی ایرانی و دیگر هم قطارانَش، دست‌مایۀ پژوهشِ دانشجویان و پژوهش‌گرانِ موسیقی ایرانی در حوزه‌های مختلف قرار گیرد.
در این مقدمۀ کوتاه، سعی کرده‌ام با توجّه به موضوعِ اصلی، که تبیینِ اهمّیت و ویژگی‌های رساله پایان نامۀ مقطعِ لیسانسِ خالقی است، به انگیزه‌ها و چگونگیِ ورودِ او به رشتۀ ادبیاتِ فارسی در آن دورۀ تاریخی پرداخته و تحقیقاتِ مُطوّل، شایسته و همه‌جانبه در موردِ او و تاثیرگذاری‌اش بر موسیقی ایرانی را به جامعۀ پژوهشگران و محقّقانِ موسیقی ایرانی پیشنهاد دهم.»
برای تهیه کتابِ «به‌هَنگام و به‌ناهَنگام»، با تلفنِ دفترِ مرکزی «نشر و پژوهش شیرازه» (تلفن تهران: ۲۲۵۶۰۹۸۳) تماس بگیرید.
۱ نظر