از چه آکوردی به چه آکوردی برویم؟

سئوالی که برای بسیاری از نوازندگان سازهایی که توان نواختن آکورد را دارند (مانند پیانو و گیتار) پیش می آید این است که «چگونه میتوان متوجه شد که بعد از اجرای یک آکورد به چه آکورد دیگری برویم؟»

احتمالا خیلی از شما افرادی را دیده اید که توانایی همراهی با هر ترانه ای که یک خواننده می خواند را دارند. اینگونه از افراد با گوشهای دقیق، تجربه و معلوماتی که از دانش هارمونی دارند بسادگی می توانند به چنین قدرتی دست پیدا کنند. اما چگونه؟

قوانین بسیاری برای وصل آکوردها موجود است اگر به آنها از دید قوانین هارمونی چهاربخشی کلاسیک نگاه کنید شاید بسیار پیچیده بنظر آیند. اما در عین حال شما می توانید آنگونه که یک موسیقی دان پاپ یا جز به آن نگاه می کند، به این قوانین بنگرید، در اینصورت بسیار ساده توجیه پذیر خواهند بود.

این قوانین در عین حال که می توانند بعنوان راهنمای شما در انتخاب آکورد کاربرد داشته باشند، آنگونه نیستند که در مواقع لزوم نتوان آنها را زیر پا نهاد.

بتهوون در جایی می گوید : «هیچ قانونی در موسیقی نیست که برای زیباتر کردن آن نتوان آنرا زیر پا گذاشت.»

و یا دوک الینگتون آهنگساز و نوازنده پیانو جز (Jazz) می گوید : «آهنگ خود را اجرا اگه دیدید خوب صدا میدهد، خود را درگیر قانون و مقررات موسیقی نکنید.»

مهمترین توالی آکوردی که در تمام سبک های موسیقی مفید هست چیزی است که به آن معکوش دایره پنجم ها (Circle of the fifths) گفته می شود. یک دایره بکشید و آنرا به دوازده قسمت تقسیم کنید.

در یکی از قسمتها نت C را بگذارید و بعد در یک جهت مثلا” در جهت عقربه های ساعت با فاصله های پنجم به پنجم خانه های بعدی را پر کنید.

با توجه به آنکه هر گام ماژور یک مینور نسبی دارد – که یک سوم کوچک پایین تر از گام بزرگ است – می توانیم با حرکت بر روی این داره به توالی آکورد های زیبایی (با انتخاب ماژور یا مینور نسبی) دست پیدا کنیم.

C,G,D,A,E,B,F#,C#,G#,D#,A#,F,C می بینیم که در نهایت پس از طی کردن یک گام کروماتیک دوباره به نت C می رسیم. برای وصل آکوردها ما به صورت خلاف عقربه های ساعت یعنی معکوس فاصله پنجم که در واقع فاصله چهارم است آکورد ها را به هم وصل می کنیم:

حال شروع کنید و روی ساز خود با آکورهای ساده مثلا” ماژور دایره پنجم ها را از C دور بزنید تا دوباره به C برسید، آکوردها را اجرا کنید. متوجه خواهید شد که وصل این آکوردها به یکدیگر چقدر مطبوع است هر چند طی چند انتقال از یک آکوردی که هیچ علامت تغییر دهند ندارد مانند C به یک آکورد مانن #F می رسید که تمام نتهای آن دارای علائم تغییر هستند.

برای ایجاد تنوع می توانید در هر قسمت که علاقه دارید بجای آکورد ماژور از مینور نسبی آن استفاده کنید. مثلآ بجای C,F,C,G,C می توان از C,Dm,C,G استفاده کرد.