امین ماسوری
با شهرت و محبوبیتی که دکتر اعظمی بین لُرها داشته و دارد تنها یک اثر به‌یادش توسط هنرمند محلّی زنده‌یاد علی‌راست کَمالوند در دستگاه ماهور و ریتم محلّی سه‌پا (شش‌هشتم) ساخته می‌شود. قسمتی از آن ترانه چنین است:
-مَردِمونه لُرِسو اَر خو وِ گوشیت
– سی هوشنگ اعظمی سی بپوشید
-هرچی گَشتِم دی دنیا سَرِ زِمی
– نِئییِم جِوومَردی چی اعظمی
ترجمه:
– مردمان لرستان اگر هوشیار هستین
– برای هوشنگ اعظمی لباس عزا بپوشید
– هرچه‌قدر دنیا و روی زمین را گشته‌اَم
– جوان‌مردی مانند اعظمی ندیده‌اَم.
کمانچه‌نواز شهیر لرستانی علی‌رضا حسین‌خانی بین دهه‌ی سی تا چهل ترانه‌ای دارد که با نام نفت ایران شناخته می‌شود. یک بیت از آن چنین است:
– نفت ایران باید ملّی بوئَه
– دنیا وِ کامت گل‌عذار بوئَه
احساس می‌کنم این بیت برای غیر لُرزبانان هم نیاز به ترجمه ندارد. فقط در گویش لُری «بوئه» معنای «باشد» را می‌دهد.
از دیگر شخصیت‌هایی که در حوزه‌ی موسیقی اعتراضی خلق اثر نموده‌اَند باید به زنده‌نام «مجتبی خرّمی» اشاره کرد. آثار وی عمدتاً برگرفته از ترانه‌های معروف و حماسی لُری مانند «دایه‌دایه» بودند که با تغییر دادن اشعار قدیمی آنها، مفهومی انقلابی و اعتراضی به ترانه‌ها داده بود.
خرمی، دایه‌دایه را به‌یاد همایون کتیرایی در میتینگ چریک‌های فدایی خلق به‌همراهی کمانچه‌ی فرج علی‌پور و تمبک زنده‌یاد زُلفی بنیادیان در تهران، دانشگاه صنعتی اواخر سال ۵۸ اجرا کرده بود. این برنامه مصادف با تیرباران چهار تَن از اعضای خلق ترکمن به نام‌های: شیرمحمد درخشنده (توماج)، طواق محمدواحدی، عبدالحکیم مختوم و حسین جرجانی در ۱۸ بهمن ۱۳۵۸ بود.
طبق فایل صوتی موجود از آن برنامه حاضرین در میتینگ یک‌صدا و چندبار پشت سر هم می‌گویند: «درود بر لرستان متحّد کردستان»، سپس موسیقی آغاز می‌شود.
همان‌طور که می‌دانیم ترانه‌ی دایه‌دایه در دستگاه ماهور و ریتم محلّی سه‌پا(شش‌هشتم) ساخته شده و نمونه‌ای از ابیات ترانه چنین است:
-خینِ مِه چی خینِه ناصِر که غَلیظَه
– همایون تِه دالِکَش چی چَش عَزیزَه
– ایی هَمَه جِوو کُشتی تَقاص وِ جونِت
– سی هَمیشه بَمونَه ایی نَنگ وِ نومِت
ترجمه:
– خون من مانند خون ناصر پر رنگ نیست
– همایون نزد مادرش جایگاه چشم در بدن را دارد (عزیز و ارجمند) است
– مستبد! این همه جوان را به کام مرگ کشاندی، تو نیز با جان‌اَت انتقام‌اَش را خواهی داد
– این لکه‌ی ننگی است که تا ابد بر پیشانی تو و خاندان‌اَت پیوند خورده است.
در متن این ترانه منظور از ناصر و همایون، در واقع ناصر مدنی و همایون کتیرایی، بنیان‌گزار گروه «آرمان خلق» می‌باشد که در دوران پهلوی اعدام شدند.
از دیگر آثار موسیقی اعتراضی لُری آلبوم «خلق لُر» به اهتمام علی‌اکبر شکارچی است که با همراهی گروه عارف تولید شده بود. روی جلد اثر آمده، موسیقی خلق لُر (جشنواره‌ی قیام و سیاهکل)، کارگاه هنر ایران، تهران، بهمن ۱۳۵۸.
۱ نظر