روح الله خالقی
نوشته‌ای که پیش رو دارید، نامۀ روح‌الله خالقی به مدیر مجله موزیک ایران، در شهریور ۱۳۳۷ است که شامل گلایه‌های او از وضعیت آنروزگار رادیو است. لازم به ذکر است که مجله موزیک ایران، در شماره‌های بی‌شماری به نقد وضعیت موسیقی در رادیو پرداخته و حتی گاهی به همکاری هنرمندان نامدار موسیقی ایران با رادیو اعتراض می‌کرده است. این نامه از روح‌الله خالقی در واقع دفاعیه اوست از همکاری مجدداش با سازمان رادیو در سال ۱۳۳۷:
به این علل در رادیو ایران قبول مسئولیت کردم نوشتهٔ روح‌الله خالقی
آقای مدیر محترم مجله موزیک ایران
چند روز قبل خبرنگار آن مجله شریفه در هنرستان موسیقی ملی با تعجب از بنده سؤال کردند که چه شده است مجدداً کاری در رادیو پذیرفته‌ام. چون مشغول انجام امور هنرستان بودم و فرصت مصاحبه نداشتم خواهش کردم اجازه دهند جواب خود را نوشته برای شما بفرستم و برای اینکه سوءتفاهمی پیش نیاید متمنی است اگر مایلید عین نوشته بنده را درج نمایید.
از سال ۱۳۲۰ به این طرف بنده چندین بار با رادیو تهران از لحاظ کار موسیقی همکاری داشته‌ام. مدتی مسئولیت موسیقی رادیو با بنده بود. چندی ارکستر انجمن موسیقی ملی در برنامه شرکت داشت. بارها در کمسیون‌های موسیقی رادیو دعوت می‌شدم و برای بهبود برنامه نظر اصلاحی خود را مطرح می‌کردم و آخرین بار هم چندماهی در سال ۱۳۳۴ عضو شورای موسیقی رادیو بودم که کارهایی شروع کردیم و موانعی پیش آمد که از جمله نبودن بودجۀ کافی بود و شورای مزبور نیز تعطیل شد.
بعداً نیز با اینکه از اداره مزبور به بنده پیشنهاد شد کار موسیقی را دیو را عهده دار شوم و شخصاً مسئولیت آن را بعده بگیرم چون می دانستم که یک فرد ممکن است مواجه با اشکالاتی شود معذرت خواستم. سپس شورای دیگری تشکیل شد و آقای مشیر همایون شهردار سرپرستی آنرا مجدداً قبول فرمودند. البته درین سه سال بنده سرگرم کارهای هنرستان بودم و در کار موسیقی رادیو دخالتی نداشتم.
اخیراً به بنده پیشنهاد شد که گوشه‌ای از این کار را هم بگیرم و بنده که عمر خود را وقف موسیقی کرده‌ام وقتی از طرف یک اداره دولتی با حسن نیت پیشنهاد شد قبول کردم به‌انتظار اینکه شاید بنده هم بتوانم به سهم خود در این دستگاه خدمتی انجام دهم. بنابراین پذیرفتن اینکار نباید مایۀ تعجب شود.
اکنون چند هفته ایست با دستگاه رادیو مجدداً تماس نزدیک پیدا کرده ام و آنچه در این مدت کوتاه فهمیده ام وضع موسیقی رادیو از لحاظ نظم و ترتیب و انضباط و نظم و ضبط و پخش و تمرین از گذشته بسیار خوبتر شده است.
نوازندگان با نظم کامل وظایف خود را انجام می دهند. آهنگ‌های تصنیف‌ها قبلاً از نظر فنی بررسی می‌شود و کلمات آن را گویندگان با ذوق می‌سرایند و چندین ساعت ارکسترها تمرین می‌کنند و یکبار بطور آزمایش و بار دوم بطور قطعی روی نوار ضبط می شود و هیچ برنامه ای بدون طی این تشریفات پخش نمی‌شود. دیگر اینکه با آیین نامه جدیدی که اداره کل انتشارات و رادیو از تصویب هیئت مدیره محترم دولت گذرانده است بر دستمزدهای فنی به میزان قابلی افزوده است که این نیز در تشویق آنها بسیار موثر خواهد بود.
برای بنده که عادت بنظم و ترتیب دارم وقتی مشاهده میکنم که نوازندگان ارکستر سر ساعت معین برای تمرین حضور می یابند و اگر دیر حاضر شوند بدون استثنا جریمه می‌شوند از متصدیانی که منشاء این نظم و ترتیب بوده‌اند و سر و صورتی اساسی به کار داده‌اند بسیار متشکرم و امیدوارم که روز‌به‌روز وضع برنامه‌ها بهتر خواهد شد.
کار بنده فعلاً در رادیو سرپرستی دو ارکستری است که ببنده سپرده‌اند و چقدر خوشنودم که اعضای این ارکسترها از این انتصاب اظهار مسرت نمودند و امیدوارم با همکاری آنها بتوانم در بهبود وضع این دو ارکستر بسهم خود خدمتی انجام دهم. البته فعلاً قصد تغییر و تبدیلی هم در کار این ارکسترها ندارم مگر اینکه متوجه شوم که نقضی در کار است. از لحاظ تشکیلات ارکستر و نوع سازها نظرهایی دارم که پس از مطالعه دقیق مطرح خواهم کرد.
این نکته را نیز تذکر می‌دهم که موضوع عضویت شورای موسیقی در وضع حاضر همان کار سرپرستی ارکسترهاست چنانکه اعضای دیگر شورا هم هرکدام ارکستری را سرپرستی می‌کنند. البته در جلسات شورا نیز نظرات اصلاحی خود را نیز خواهم گفت و امیدوارم با حسن نیت مورد قبول واقع شود.
اگر بخاطر داشته باشید چند سال قبل برنامه ای بنام «ساز و سخن» در رادیو ترتیب دادم که بعد تعطیل شد اداره کل انتشارات با ادامۀ این برنامه که مورد علاقه بنده بود نیز موافقت نمود و هفته‌ای یکبار اجرا می‌شود. تصور میکنم این برنامه نیز برای معرفی موسیقی ملی و راهنمایی موسیقیدان های جوان قابل استفاده باشد. البته برنامه‌های فعلی موسیقی رادیو تهران ممکن است خالی از نقص نباشد چنان که در سالیان گذشته نیز هیچگاه کامل نبود. ولی با در نظر گرفتن مقدورات و وسایل نباید ناامید بود و مخصوصاً چون بخوبی احساس می کنم که حسن نیت و همکاری در بین است رفع نواقص نیز آسان به نظر می رسد و امیدوارم با کمک سایر اعضای شورا در بهبود آن توفیق یابیم.
به‌خوبی می‌دانید که نوازندگان و خوانندگان خوب زیاد نیستند و اداره رادیو نیز با کمال میل از کسانی که هنری دارند استقبال می کند، بنابراین اگر همه دست به هم دهیم و مقصودمان پیشرفت کار باشد با وسایل موجود موفق خواهیم شد.
در شماره های گذشته مطالب مجله شما را که گاه نسبت به بعضی اهل هنر گوشه‌دار بود می‌خواندم. اگر سعی کنید ضمن انتقاد جنبه راهنمایی را نیز پیش‌گیرید بنظر بنده بهتر خواهد بود ما همه به پیشرفت هنر موسیقی علاقه داریم و هریک به‌سهم خود در این راه کوشش می‌کنیم، بسیار سهل و آسان می توانیم با هم تشریک مساعی کنیم و نواقص یکدیگر را بگوئیم و در رفع آن بکوشیم.
هنرمندان به خوبی می‌توانند با هم دوست باشند و به‌هم کمک فکری بدهند. ما همه اهل یک وطنیم. رادیو هم به همه ما تعلق دارد. همه ما با حسن نیت می توانیم برای این دستگاه خدمتگزارانی شایسته باشیم. در این دستگاه بزرگ بنده عضوی ناچیزم و اگر در هر دستگاهی هر کس وظیفه ای که به او سپرده می شود با علاقه‌مندی انجام دهد کارها رو به راه می‌شود. من قصدم جز خدمت نیست و امیدوارم موفقیت حاصل آید.
۱ نظر