مقدمه
بیست و چهارم دیماه گذشته، فستیوال سه گاه در پیستبورگ-پنسیلوانیای آمریکا میزبان نوازندگی لیلا رمضان بود. در این برنامه لیلا رمضان قطعاتی از آهنگسازان معاصر ایران و ترکیه شامل: نصیل کاظم اکسس (Necil Kazim Akses)، اوندر ازکک (Önder Özkoç)، ییگیت کلت (Yigit Kolat)، فوزیه مجد، علیرضا مشایخی، بهزاد رنجبران و ایرج صهبایی را در قالب یک رسیتال پیانو بر روی صحنه برد. در این فستیوال که با همکاری دانشگاه کارنگی ملون پیتسبورگ (Carneigie Mellon University-Pittsburgh) و مرکز موسیقی ایران (Center for Iranian music) و انجمن دانشجویان اهل ترکیه در پیتسبورگ به مدت سه روز برگزار شد، از کیان سلطانی و اسماعیل لومانوسکی (Ismail Lumanovsky) هم به عنوان سولیست دعوت شده بود و قطعات “دوبل کنسرتو برای نی و کمانچه ” از رضا والی و “کنسرتو برای کلارینت و آنسامبل” از اربرک اریلماز (Erberk Eryilmaz) اجرای نخست شدند.
نگاهی مختصر به روابط موسیقایی ایران و ترکیه
کشورهای ایران و ترکیه دارای ویژگی های مشترک بسیاری در زمینه فرهنگی هستند؛ بخش بزرگی از مشترکات مربوط به جایگاه جغرافیایی این کشور است که از دیرباز به عنوان مسیر ارتباطی اقوام آسیایی و اروپایی بوده است. طی بیش از ۲۰۰۰ سال، میان امپراتوری های مسلط بر مرزهای کنونی ایران و امپراتوری های مسلط بر مرزهای کنونی ترکیه، کشمکش سیاسی وجود داشته است و این افت و خیز، به صورت مداوم تا سقوط دولت عثمانی بیش و کم ادامه داشته است.
با اینکه در امپراتوری مقتدر و بزرگ عثمانی، فرهنگ و زبان های بسیار متنوع و گوناگونی وجود داشت، دو زبان فارسی و عربی، در کنار زبان ترکی عثمانی، به صورت رسمی به حیات خود ادامه می دادند و امروزه نیز در آثار به جای مانده از دولت عثمانی، می توان سنگ نوشته هایی به این سه زبان را در بسیاری از آثار تاریخی این سرزمین یافت.
در میان کشمکش ها میان حکومت عثمانی و حکومت های همسایه اش در سرزمین ایران در دوره تیموری و سپس صفوی، موسیقیدانانی از ایران به شکل اسیر و مهاجر، به دربار عثمانی رسیدند؛ امروز نمونه هایی نت نگاری شده از حضور موسیقیدانان ایرانی در آثار به دست آمده از حکومت عثمانی موجود است که تا حدی می تواند نشاندهنده چگونگی موسیقی ایران در دربار عثمانی باشد.
ورود موسیقی با دیسیپلین موسیقی کلاسیک غربی در حکومت عثمانی (در سال ۱۸۲۷ با ورود دونیزتی) با حدود ۲۵ سال اختلاف از حضور جدی اولین مدرسین موسیقی کلاسیک غربی در ایران (در حدود سالهای ۱۸۵۵) روی داد و از همین بابت، شکل گیری آموزش موسیقی به شیوه غربی در ایران و عثمانی تقریبا در یک عصر روی داده است.
روی کار آمدن حکومت پهلوی (در سال ۱۹۲۵) نیز با اختلافی نزدیک تر، همزمان بود با سقوط عثمانی و روی کار آمدن دولت ترکیه (در سال ۱۹۲۳) و در این عصر بود که تب تجددگرایی، این دو کشور را به هم نزدیک کرد. رضا شاه و آتاتورک ارتباط صمیمی با هم داشتند و ارتباط سیاسی ایران و ترکیه در طول دولت پهلوی قوی و مستحکم بود.
۱ نظر