چند راه ممکن برای تعلیم کوک ساز به هنرجویان سنتور:
۱- آموزش کوک سنتور به طریقه ی سنتی(با تکیه بر گوش): کار و تمرین بر روی اصوات تا گوش هنرجو قادر به تشخیص صدای درست شود. این روش البته مستلزم صرف وقت زیادی است و کار و انرژی فراوان را هم از طرف معلم و هم از طرف شاگرد نیاز دارد.
با توجه به این که می دانیم معمولا ساعات کلاس موسیقی به طور میانگین نیم ساعت است. چگونه تدریس هم فن سنتور و هم کوک آن در این زمان میسر است ؟ یا اینکه معلم با صرف وقتی اضافه تر از آن نیم ساعت طریقه ی کوک کردن را به هنرجو تدریس کند که در نتیجه تحمیل هزینه ی اضافی خواه یا نا خواه بر دوش هنرجو خواهد بود.
البته واضح است که هیچ هنرجویی در هیچ رشته ی سازی در اوایل کار یعنی هنوز تا وقتی که با صدا ها از طریق درست ضربه زدن به سیم و نواختن آهنگ آشنا نشده معلم قادر به تدریس کوک نخواهد بود به ویژه در مورد ساز سنتور. حتا با این فرض اگر این مراحل نیز انجام بگیرد به طور قطع آموزش چگونگی کوک و تشخیص صدای درست حداقل چند سال به طول می انجامد.
۲- توصیه ی معلم به شنیدن آثار موسیقیِ مربوط که باعث تقویت گوش هنرجو می شود. این امر که البته بهترین روش به نظر می رسد نیز مدت زمانِ زیادی طول خواهد کشید تا گوش هنرجو پرورش یابد و تا آن زمان به علت مشکلاتی که در بالا ذکر شد مدتها باید با ساز ناکوک تمرین کند (که این خود موجب تأخیر در پرورش گوش او میشود) تا زمانی که مهارت کوک را از طریقِ شنیداری حاصل کند.
۳- استفاده از تیونر برای کوک سنتور: عقیده بر این است که مقامها و فواصلِ موسیقیِ ایرانی را بر مبنای تشخیص گوش می توان دقیق شناخت و کوک کرد و دستگاه های کوک موجود (تیونر) قادر نیستند که فواصل دقیق کوکهای گامهای ایرانی را بدهند.
من نیز با این عقیده کاملا موافقم اما به چند دلیل استفاده از تیونر را برای کوک سنتور پیشنهاد میکنم:
۱- درست است که گرفتن فواصل دقیق گامهای ایرانی با تیونر امکان پذیر نیست ولی به این علت، درست به نظر نمی رسد که شاگرد را با سنتورِ ناکوک تا چند سال رها کرده به این بهانه که تیونر فاصله های دقیق را برای کوک به او نمی دهد و باید سالها بگذرد تا گوش هنرجو به طور نسبی یا کامل پرورش یافته تا قابلیت انجام کوک را پیدا کند.
۲- همین امر که هنرجو چندین سال با ساز ناکوک تمرین می کند این خود عاملی است که پرورش گوش او را نه تنها عقب می اندازد بلکه از آنجائیکه چندین سال اصوات نادرست شنیده گوش او دچار ناهنجاری می شود به طوریکه اصلاح این خطا خود زمان قابل توجهی را می طلبد.
۳- مسئله ی دیگر زمان است. شاید قدیمتر وقت و فکر مردم آزادتر بوده به طوریکه می توانستند روزی چند ساعت به تمرین کوک و موارد مربوط بپردازند. امروز با توجه به محدودیت زمان، از چند هزار هنرجو یک نفر فرصت دارد تا روزی چند ساعت فقط به کوک اختصاص دهد؟ بنابراین جهت از دست ندادن زمان، تیونر می تواند صرف زمان برای کوک را به حداقل برساند ضمن اینکه بهره وری آن نیز قابل قبول می باشد.
۴- وقتی هنرجو سالها با سازی که حداقل ۹۰ درصد آن کوک بوده تمرین کرده گوش او حدالامکان از ناهنجاری های صوتی به دور بوده و بعدها می تواند با شنیدن آثار موسیقی مراجعِ کوک، فاصله های درست موسیقی ایرانی را فرا گیرد و رفته رفته می تواند با تکیه به گوش خود، سازش را کوک نماید.
نکته ی قابل ذکر این است که برای آموزش کار با تیونر دانستن تئوری موسیقی و فواصل و گامهای ایرانی ضروری نیست بلکه فقط لازم است موضوعات و موارد مربوط به این کار را به هنرجویان درس داد تا بتوانند قطعات درس گرفته شده ی خود را با سنتوری که حداقل ۹۰ درصد آن کوک است اجرا کنند و لذت ببرند و آموزش تئوری موسیقی مربوط به فواصل و گامها را در آینده به آن بپردازند.
چرا که هدف از کار با تیونر برای کوک سنتور آسان تر کردن کار است وگرنه اگر قرار باشد قبل از پرداختن به این موضوع ابتدا معلم تمام مباحث راجع به تئوری موسیقی را به هنرجو بیاموزد مشکل چند برابر خواهد شد و گذشتن از خوانِ کوک سنتور بیش از پیش دشوارتر و طولانی ترخواهد شد.
در مقاله ی بعدی طریقه ی عملی استفاده از تیونر را برای کوک سنتور را شرح خواهم داد.
باعرض سلام خدمت شما آقای مجید کیانی امید وارم حاتان خوب باشد
من دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر هستم وعلاقه زیادی به نواختن سنتور دارم و مدت یکسال است
که نمرین میکنم ودرنواختن ریز وتکیه ها مشکل دارم
چون در یک منطقه محروم زندگی میکنم از شما تقاضا دارم سی دی آموزشی خود را برایم ارسال فرمائید
آدرس:استان فارس،شهرستان خنج،خیابان رسالت،کوچه مسجد جامع،منزل شخصی امراله ابونجمی
کد پستی :۵۸۴۹۵_۷۴۴۳۱
با عرض سلام و خسته نباشید.
مطالب وب سایت شما بسیار گرانبهاست.
درخواستی داشتم:
خواهشمندم کوک سنتور برای بقیه دستگاه ها غیر از شور(که در قسمت استفاده از تیونر برای کوک سنتور (III)است)را در سایت قرار دهید….
با تشکر فراوان
drood bar shoma.
mersi az matalebe khobeton.
mishe rahnemaee konid az koja mitonam amozesh kamele kok santor ba tioner ra kopi konam .man jaee hastam ke moshkel mitonam pida konam .lotfan komak konid.
shahram- norway
salam bar shoma va mamnon az matalebe aliton
man alagheye ziadi be navakhtan santor daram vali movafagh be tahieash nashodam age mitonid behem komak konid chon etelaei az moshakhasate ye santore khob nadaram
دمتان گرم
فقط همین