علی جمادی
۱.۱.۹- بهار عاشق (بیات اصفهان، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی)
این ترانه نیز با کلام جدیدی از شادروان فریدون مشیری، با گروه کر و ارکستر به نام “نگاه عاشق” بوسیله خانم گلنوش خالقی اخیرا بازسازی شده، که در قیاس با اجرای قدیمی شورانگیز و پرتحرکتر است، آنچنان که گویی اثری جدید و امروزی است و تنها مبنای ملودیک آن از آهنگ قدیمی اقتباس شده است. متن ترانه و نت آهنگ در کتاب از نور تا نوا (صفحات ۲۸۴ و ۲۸۵) که یادواره استاد بنان میباشد و در موسسه انتشاراتی دنیای کتاب در تهران و بوسیله دکتر داریوش صبور در سال ۱۳۶۹ انتشار یافته، موجود است.
۱.۱.۱۰- بیات ترک (بیات ترک، ترانه از رهی معیری با صدای عبدالوهاب شهیدی)
این اثر در سال ۱۳۲۴ ساخته شده و در سال ۱۳۴۲ مجددا تنظیم شده است.
۱.۱.۱۱- پیمان شکن (ابوعطا، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی)
ساخته شده به سال ۱۳۲۵ و تنظیم دوباره در سال ۱۳۴۳. ترانه و نت این آهنگ در کتاب تصنیفهای استاد بنان درج شده است.
۱.۱.۱۲- ترانه بهار (ترانه از رهی معیری)
این آهنگ و ترانه را نباید با ترانه بهار، که در گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۹۳ و ۲۹۳ب آمده است، اشتباه گرفت. گرچه در اینجا نیز کلام از رهی است اما آهنگ از عارف است و خالقی آنرا تنظیم کرده است و جزء آثار ساخته شده بوسیله خود خالقی شمرده نمیشود.
۱.۱.۱۳- جام جهان بین (سه گاه، غزل معروف حافظ، موسیقی ایرانی)
این تصنیف نسبتا ساده را جواد معروفی تنظیم کرده و ارکستر شماره یک رادیو به رهبری خود خالقی آنرا اجرا نموده است. اگر تاریخ ساخت این اثر، آنگونه که در سامانه اینترنتی روح الله خالقی آمده است، ۱۳۴۰ باشد پس خاموش نمیتواند اثر او باشد.
اولا خالقی خود در مصاحبه سال ۱۳۴۰ صمن برشمردن برخی آثارش از خاموش نیز نام میبرد، که نشان میدهد که این اثر در همان سال یا قبل از آن ساخته شده است. ثانیا در همان سامانه اینترنتی سال ساختن اثر خاموش، ۱۳۳۹ ذکر شده است. البته اینجا سخن از آثار خود خالقی میباشد، اما آثاری از دیگران که او در فاصله سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ تنظیم کرده است، کم نیستند.
۱.۱.۱۴- جام جم (افشاری، ترانه از حسن سالک)
۱.۱.۱۵- چشم مست (بیات اصفهان، غزل از حافظ موسیقی ایرانی)
۱.۱.۱۶–چنگ رودکی (بیات اصفهان، شعر معروف رودکی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۵۴)
این اثر مشهورتر از آن است، که بتوان در مورد آن سخنی جدید گفت. معمولا دیوان حافظ یا شاهنامه فردوسی عناصری جدایی ناپذیر از روح و حیات معنوی ما ایرانیان محسوب میگردند و نزد هر ایرانی، که هنوز پیوند عاطفی خویش را با ریشه هایش نگسسته باشد، نسخه هایی از این آثار یافت میشوند.
اگر از انبوه آثار تا کنونی موسیقی ایران در پی یافتن ساخته های انگشت شماری باشیم که جزء لاینفک زندگی روحی ما شمرده شوند، بدون تردید”چنگ رودکی” یکی از آنهاست. کم نیستند بزرگان فرهنگ و هنر ایران که در این نظر و عقیده سهیمند.
اگرچه گلهای رنگارنگ شماره۲۵۴ بعد از فوت خالقی برای پخش آماده شده، اما ترکیب این برنامه از ذوقی سلیم حکایت میکند که به ندرت در این برنامه ها دیده میشوند.
بسیارند برنامه هایی که جز دستگاه یا مایه مشترک، هیچ پیوند ادبی یا تاریخی بین آواز و ترانه برنامه درآنها یافت نمیشود. اما در این برنامه گلها، حتی به حسابی ریاضی گونه، انتخاب شعر ترانه و غزل آواز در حد و کمال است؛ زیرا در انبوه آثار شعر سنتی زبان فارسی کدام شعر دیگری را میتوان یافت که نه تنها لغات شعر رودکی را، آنهم اینچنین استادانه بکار گرفته بلکه وجه ناپیدای مستتر در آن اینقدر به روح شعر رودکی نزدیک باشد.
شعر رودکی تنها از جنبه تاریخی و ماجرای تهییج امیر سامانی به بازگشت به شهر و دیارش برخوردار نیست، بلکه همان حدیث آرزومندی حافظ را در رجعت به مسکن مالوف به زبانی دیگر بیان میسازد. این نوستالژیای متافیزیکی، که شراره های آن در وجود هر انسانی- تا آنجا که به ماشین صرف تبدیل نشده است- گه گاه زبانه میکشد، وجه مشترک این دو قطعه شعر به ظاهر غیر فلسفی فارسی است و بکارگیری هر دو در یک برنامه از هوش و درایتی سرشار خبر میدهد. آواز استادانه بنان و مرضیه، در کنار ویولون حبیب الله بدیعی و پیانوی محجوبی آوازیست کم نظیر. نت این آهنگ و شعر آن، از جمله در کتاب تصنیفهای استاد بنان مندرج است.
ضمنا خواندن ترانه دوصدایی در موسیقی ایران از سنتی دیرینه برخوردار نبوده و خالقی این ابتکار خود را در گلها رنگارنگ برنامه های شماره ۲۵۱ و ۳۳۸ نیز تکرار و هربار شاهکاری نو آفریده است.
عالی بود خیلی جالب بود مرسی