گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

حنانه: پدرم هارمونی زوج را به هیچ کس تدریس نکرده است


به تازگی شایعه ای منتشر شده است که رساله «هارمونی زوج» مرتضی حنانه در انتظار انتشار است. از طرفی افرادی نیز خود را صاحب صلاحیت در آنالیز و حتی تدریس هارمونی زوج معرفی می کنند. این مسائل باعث شد تا از زبان فرزند مرتضی حنانه، امیرعلی حنانه، موضوع را بررسی کنیم:

چند سالی است که بحث درباره محتویات جزوه «هارمونی زوج» استاد مرتضی حنانه بالا گرفته و کسی ادعا کرده که این کتاب را نزد خود دارد و منتشر هم نمی کند. آیا پدر شما کتابی به عنوان «هارمونی زوج» نوشته اند، مانند کتاب های هارمونی کلاسیک که تدریس می شوند یا این روش را قابل تجویز به دیگر موسیقیدانان ایران نمی دانستند؟

این چند سال بحث درباره محتویات این هارمونی زوج از استاد حنانه در گرفته (که خودش از برکات همان سال است که شما به دفتر من در سعادت آباد و در آکادمی حنانه آمده بودید) و ریشه این بحث ها به آن روزها برمی گردد و ارتباط دارد؛ یادتان می آید که من مطالبی در مورد تئوری و هارمونی زوج در سایت شما قرار دادم و تا آنجا که یادم می آید از اول دیدگاه هایی بسیار انتقادی در مورد این هارمونی مطرح شد، چنانکه دیدیم، این انتقادها سریالی در سایت از طرف دانشجویانی در کانادا و… برای به انحراف کشاندن این مطلب و شلوغ کردن درباره این مسئله مطرح شد که در نوع خودش بی‌نظیر بود و حتی موضوع تز برخی از عزیزان نیز شد.

کتاب یا جزوه ای به نام هارمونی زوج به آن صورت که مانند جزوه های هارمونی مثل سارلی برای هنرجویان هنرستان نوشته شده باشد وجود ندارد و من همان طور که یادتان می آید در گذشته نیز این را گفته بودم، با تحقیقات و مشقات فراوان این جزوه را از نوشته های پراکنده پدرم در دفتر های یادداشت های روزانه اش که با کد گذاری هایی بسیار سخت نوشته شده بود، تدوین کردم. او شخصا جزوه ا‌ی درسی برای هنرستان تالیف نکرده بود و اصولا خودش آنرا «زبان موسیقی من» نام نهاد و در اثبات کردن آن نیز اصراری نکرد.

او مانند بسیاری از کمپوزیتورهای بزرگ قرن بیستم اعتقاد داشته که: «من می‌نویسم و نوشته من مبنا می شود»، همانطور که بسیاری از هنرمندان بزرگ جهان مانند استراوینسکی نیز به این اصل معتقد بودند و زبان موسیقی یک کمپوزیتور هرگز کتاب درسی دانشگاهی نیست که بخواهد آنرا جایی تدریس کند. این یک مبنای جدید در کمپوزیسیون ایرانی بوده است.

آخرین کلاسی که ایشان برگزار کردند چه بود و چند سال طول کشید؟

تا آنجا که من یادم می آید کلاس های هارمونی زوج برای کسی برگزار نشد، بلکه اشخاص سوال می‌کردند و وارد بحث می شدند ولی او کلاس هارمونی زوج برای کسی دایر نکرد؛ ممکن است در کلاس هارمونی، اشخاص بحثی مطرح کنند که باعث صحبتی در این مورد شود. من به عنوان شاهد از سالیان قبل می‌توانم شهادت دهم که در این کلاس هارمونی زوج به کسی تدریس نشد.

پدرم تا شهریور ۱۳۶۸ کلاسهای خصوصی پیانو داشت و بچه های هنرستان هم از ۶۴ تا ۶۷ شاگردانش بودند.

مرتضی حنانه در گذشته طی سلسله گفتگوهایی که به همت زنده یاد فریدون ناصری در سال ۱۳۵۸ صورت گرفت از ایده خلق این تفکر و در مورد هارمونی ابداعی خودش صحبت کرده بود که مورد رضایت خودش نیز واقع نشد و این سلسله گفت و گو ها به نتیجه مطلوب و دلخواه او نرسید و پس از آن هرگز او در این مورد با کسی صحبت نکرد. فقط وقتی آثاری برای پیانو بر مبنای موسیقی ایرانی و بر پایه هارمونی زوج می نوشت، با هم در این مورد صحبت می کردیم؛ این تنهایی های بلند من و پدرم بسیار حائز اهمیت است.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است