موسیقی دهه پنجاه (۱)

واقعا جالب بود بود برای من که متولد ۶۴ هستم. تا حالا توصیفاتی از این دست نشنیده بودم.چه حیف!

تشکر می کنم برای این اطلاعات.
تا آنجا که خوانده ام کارایان در تهران سمفونی های ۴و۵و۶و۷ را اجرا کرد.
خوب است نویسندگان محترم با ذکر منابع بنویسند و ارجاعاتی به کتب و یا مجلات مرتبط بدهند؛ تنها بر اساس یادها و خاطره ها نوشتن چندان مستند نیست.

“تمیر” هم در ابتدای متن از آن برچسب هایی است که این روزها زیاد به هم می زنیم؛ “هنر دوست تمیز”! چه چیز ملاک تمیز بودن و یا تمیز نبودن می شود؟
چرا فکر می کنیم کسانی که به موسیقی کلاسیک گرایش دارند و آن را گوش می دهند از بقیه بالاتر و فهیم تر هستند؟
توجهتان را به بخشی از یک مصاحبه از آقای “نادر مشایخی” جلب می کنم که بی ارتباط به موارد مطرح شده از جانب من و البته موضوع نوشته نیست :
سوال-چرا موسیقی کلاسیک، از ابتدا جای خود را در جامعه باز نکرد؟

نادر مشایخی- در مورد دلایل این مطلب می توان کتاب نوشت، چرا که این دلایل بسیار ریشه ای و فرهنگی هستند وهیچکدام ارتباط مستقیمی با موسیقی ندارد. مگر درابتدای ورود این نوع موسیقی به ایران چه کسانی به اپرا می رفتند؟ من هنوز تصویری را از آن روزگار در ذهن دارم. در آن زمان ما دانشجو بودیم و برای اجرای هر کنسرت حتما در تالار وحدت حضور داشتیم. در یکی از کنسرتها، من دربین برنامه سالن را ترک کردم، بیرون از تالار هوا تاریک بود، زنی همراه با دو بچه که مشخص بود از قریه ای یا جایی دور آمده بود، با حسرتی عجیب به ساختمان تالار نگاه می کرد. تا مرا دید، پشت یک درخت پنهان شد. احساس حقارتی دراین جریان نهفته بود که من باخود گفتم این موسیقی در جامعه ما به هیچ وجه جایگاه مردمی ندارد. نه اینکه مردم ما به این نوع موسیقی علاقه ای نداشته باشند، شاید هم دوست دارند که ببینند چه هست، ولی اصلا جرات ندارند که جلو بیایند و ببینند و بشنوند.”

در این زمینه سخن زیاد است. مسأله من استفاده از یک لغت و یا نوستالژی گذشته نیست؛ حرف بر سر نوع فکر کردن برخی از آدم های این جامعه است که با برخی از رفتارهای شیک قصد پایین جلوه دادن و حتی گاهی تحقیر دیگر افراد را دارند. آقای مشایخی اشاره خوبی دارد که ” این موسیقی در جامعه ما جایگاه مردمی ندارد.” شنیدن این عبارت از کسی که زندگیش به صورت حرفه ای با موسیقی گذشته قابل تأمل است. در همه ادوار بر موسیقی کلاسیک روحیه اشرافیت حاکم بوده و هست اما این واقعیت دلیلی نیست بر پایین بودن و یا خوش گذران بودن و یا تمیز نبودن دیگران.در متن می خوانیم:”چهارشنبه شب ارکستر لباس رسمی — تاکس و پاپیون —داشت و حضار باید کراوات می‌داشتند حداقل. پنج شنبه ارکستر با کراوات و کت عادی بود و لباس حضار آزاد بود.”همین رفتارها نوعی شکاف بین مردم و این نوع هنر ایجاد می کند. برخورد ایرانیان با مدرنیته و یا آن دسته از اموری که در یک قرن اخیر پایشان به ایران باز شده گاهی مَثَلِ “کاسه داغ تر از آش را” تداعی می کند.
به دلیل ارتباطی که با اقشار مختلف مردم و همچنین هنرمندان رشته های مختلف دارم بر خود دانستم گوشزد کنم برخی نکات را؛این که شنوندگان موسیقی کلاسیک و علاقه مندان به حضور در سالن های موسیقی برتری _صرف انجام این امور_ به دیگران دارند را نمی پذیرم.

یک سوم از یک متن که قرار است درباره موسیقی باشد به مسائل نگارش فارسی پرداخته است! از مسئولین “هارمونی تاک” که این خطوط را در سایت منتشر کرده اند می پرسم چرا؟…این که بنده در نوشته ای چند خطی درباره مسائل ویراشی و اشتباهات صورت گرفته توضیحاتی دادم باید به این شکل از سوی یکی از آن نویسندگان موسمی و غیرثابت پاسخ داده شود؟
من در بخش نظرات آن مطالب را عرض کردم؛ اما چگونه است که در یک متنی که در یک سایت موسیقی آمده ناگهان در پایان متن_ نه در بخش نظرات_ با اصول به کارگیری برخی نشانه های خط فارسی مواجهیم؟ من این را به حساب غیرحرفه ای بودن شورای گرداننده شما می گذارم، چرا که متون برای انتشار از صافی گردانندگان باید بگذرند. بخش نظرات برای ابراز نظرات از هر سنخی است، اما متون اصلی سایت قرار است به موسیقی بپردازد. نه؟
این انتقاد من را به حساب انتظار بالا از این ژورنال بگدارید چرا که تنها سایت به روز و نسبتا قوی این روزهای ایران در باب موسیقی است.

پدر جان! بابک خان! شما مستند می‌نویسید که فعل آخر جمله باید باشد، حکما با استناد به فارسی و دستور سوم دبستان، برای عالمی کافی است. خوشحالم که بالاخره جای تایپ نقطه و ویرگول را یاد گرفتید، و این که من نویسنده موسمی مجله هستم و نه مالک حیاط خلوت آن (راستی املای حیاط را هم یاد گرفتید؟) جای امید هست که تا نوشته بعدی این را هم یاد بگیرید که عبارت معترضه را بین دو زیرخط نمی‌گذارند. به فرمایش حضرت‌عالی سه یک متن را صرف آموزش دادن آن کردم، امید داشتم دو نفر یاد بگیرند.
اما چرا از بزرگ‌ترها مایه می‌گذارید؟ تصور می‌کنم نادرخان مشایخی با جناب‌عالی شوخی داشته، اگر نقلتان از قولشان راست است. اول، زنی با دو بچه از قریه، در تاریکی خیابان ارفع چه می‌کند؟ دوم، اگر راوی وسط برنامه موسیقی ایرانی از تالار بیرون می‌زد و این صحنه را می‌دید باز هم می‌گفت این موسیقی در جامعه ما جایگاه مردمی ندارد؟! آقای گودرزی چه ربط به خانم شقایقی دارد جانم؟ سوم، طفلک آن زن چرا پشت درخت پنهان شد؟ ملودرامهای سی چهل سال پیش را به یادم آوردید، یا داستانهای صمد بهرنگی، یا فیلمهای هندی!
این بابک خان سر مزاح با بنده دارد گویا! من جوان کاباره رو را با جوان تالار رودکی رو مقایسه کرده‌ام فقط، نه با آن که با خانواده در منزل است، یا در مهمانی فامیلی است، یا در اتاقش نشسته کتاب می‌خواند… از کجا برداشته‌اند که همه غیر تالار روها را ناتمیز دانسته‌ام و منظور نظرم (اجازه دارم این حشو را به کار برم، هر چند قبیح؟) همه بقیه بوده؟ بعد، تاکس و پاپیون داشتن نوازندگان ارکستر نشان مدرنی است یا قدمت پسندی؟ شیک بودن چه عیب دارد؟ حضرت ایشان را نمی‌دانم، من همیشه شیک بوده‌ام و همیشه هم شیک خواهم بود، تا بتوانم.
سخن آخر: عزیزم، اگر این موسیقی—کلاسیک را می‌گویم—مردمی نیست، چرا چسبیده‌اید به آن در حدی که بدانید کارایان چه اجرا کرد؟ درست می‌گویید، چهار و پنج و شش و هفت را اجرا کرد. من یک غلط دارم، نوزده. شما چند می‌گیرید، تازه مطلبی ننوشته، فقط با دو و نیم سطر کامنت!
سر به سرم نگذارید جانم. به زندگی خود برسید، لطفا!

نادر مشایخی: “فرهنگ موسیقی کلاسیم در ایران فرهنگ فخر فروشی است، که از یک خود کم بینی تاریخی ناشی می شود.”

آینه خیال » خرداد ۱۳۸۷ – شماره ۷

چه روزهایی بود! من ۷ ساله بودم که مارسل مارسو به ایران آمد و جرو بچه های خوش شانسی که او رو روی صحنه دیدم. فوق العاده بود…