گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

بررسی اجمالی آثار شادروان
روح الله خالقی (قسمت نهم)


۱.۱.۲۵ شُلَیل
(همایون، شوشتری و بختیاری، ترانه های محلّی)


آنانکه مدتی با آثار قلمی خالقی زیسته و از این طریق پیوندی معنوی با وی یافته اند، به علائق وی به طبیعت، به گل و بوستان و به فضاهای سرسبز روستاهای سرزمین آباء و اجدادیش نیک واقفند.

مثلاً قسمتِ شور و گریلی در جلدِ دوّم کتابِ معروفش به خوبی معرّفِ آن است.

امّا عشق به روستا برای انسان فرهیخته و صادقی چون او محدود به این ظواهر نمیشد.

هم او بود که در زمان تصدّی معاونتِ وزارتِ فرهنگ و برای نخستین بار سرکشی به ولایات را به منظور بررسی مستقیم اوضاع فرهنگی و اداراتِ مربوطهِ شهرستانها، پیشنهاد نمود و در اولین سفر به اتّفاق وزیر فرهنگِ وقت (علی اصغر حکمت) راهی مشهد شد.

امّا آیا حقیقی ترین و خالصانه ترین عشق به این نواحی، علاقمندی به درونی ترین و پررمز و رازترین جنبهِ هویّتِ فرهنگی این خطه ها که در الحان محلی و موسیقی بومی آنها ظاهر میشود، نیست؟

لطف الله مبشّری که در گردآوری آهنگهای محلّی، چاپ و حتّی تأسیس آرشیو خاصی در هنرهای زیبای کشور (صداخانهِ ملّی)، همتّی والا داشت و سالیان دراز از عمر خویش را در این راه صرف نمود، برای نگارش مقدّمه ای بر کتابِ خود در مورد آهنگهای محلّی ساحل دریای مازندران در سال ۱۳۲۳، کسی را لایقتر از خالقی نیافت.

قطعهِ شلیل بازتابِ گوشه ای از این دلبستگی ها و علائق است.

شادروان حسینعلی ملاح در مجلّهِ موسیقی رادیو ایران و در شمارهِ هفدهم به تاریخ اردیبهشت ۱۳۳۸، در مقاله ای پیرامون آثار خالقی، از نواها و ترانه های جمع آوری شده بوسیلهِ انجمن موسیقی ملّی یاد میکند و از آنجمله از شلیل نام میبرد که واجد هماهنگی خفیف و مطلوبی است.

audio file
بشنوید قسمتی از “شلیل” را با صدای ادیب خوانساری

خالقی این اثر را در سال ۱۳۲۵ ساخت و در همان ایّام در کنسرتی از انجمن موسیقی ملّی و با صدای ادیبِ خوانساری اجرا گردید. امّا این لحن محلّی بختیاری که آهنگ براساس آن ساخته شده، قبل از آنزمان هم بوسیلهِ خوانندگان قدیمیتر خوانده شده بود و بعدها هم آهنگسازان دیگری حول همین نغمه آثاری ساختند که مرتضی حنّانه یکی از آنهاست. اثر حنّانه با همان نام شلیل بوسیلهِ ارکستر فارابی و به رهبری خود وی اجرا گردیده است.

۱.۱.۲۶ گل من کجائی
(شور، ترانه از رهی معیّری)

آهنگی کوتاه ساخته شده به سال ۱۳۲۶
متن ترانه و نتِ آهنگِ آن در کتاب تصنیفهای استاد بنان آمده است.

۱ نظر

بیشتر بحث شده است