علی جمادی
این اثر نام بخصوصی ندارد و فقط «محلّی بختیاری» خوانده میشود. متن ترانه، به روایتِ روبیک گریگوریان، در اصل از خطهِ فارس است و معمولاً با این کلمات آغاز میشود: دست به دستمالم نزن جونم دستمالم حریره… الخ. در برنامهِ فوق هم در ترتیبِ جملات و هم در برخی کلمات تغییراتی ملاحظه میگردد. ترانه با صدای رسای فاخته ای که سلامتِ نفس روستا را بیاد میاورد آغاز و با صدای شفافِ الهه ادامه میابد؛ تجربه ای از اثر دو صدایی که به حق ماندنی و ستودنی است.
آواز شوشتری استاد بنان به همراهی ویولون حبیب اله بدیعی بر شعر محلی با مطلع: مثل پیشتر نزنٍم تیر بر نشونه… در موسیقی ایران منحصر بفرد است. این، سندِ قابلیت خواننده ای ممتاز در استفاده از لهجه ای است که هرگز با آن سر و کاری نداشته است. بنان عمری را فقط با فارسی کلاسیک و سطح بالا و عمدتاً با ادبیات تغزّلی ایران سپری ساخته بود.
چگونه است که ناگهان در محلّی خوانی از خوانندگان روستایی نیز پیشی میگیرد و اثری آوازی از خود باقی میگذارد که در انبوهِ آثار آوازی تاکنونی بینظیر است؟ اینجا به امعان نظر و ژرف اندیشی خالقی میتوان پی برد که سالها قبل از آنکه بنان شهرتی یابد، در سخنی عالمانه و فارغ از هیاهو گفته بود: من تصوّر نمی کنم خواننده ای به ذوق و لطف و استعداد بنان در قدیم داشته باشیم و به این زودی ها هم پیدا کنیم. بنان در موسیقی ما از گوهر گران بها هم گران بهاتر است.
همچنین زخمه های سنتور شادروان رضا ورزنده با صدای گلپایگانی شنیدنی است و کاربردِ دوبیتی های روستایی و بخصوص بیان بجای آنها ضمن پخش موسیقی، همگی بر ارزش فرهنگی هنری اثر و تأثیر آن بر شنونده می افزاید.
۱.۱.۲۸ مستانه
(افشاری، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی با غزل آواز عراقی)
این اثر با صدای بنان اجرا شده و متن ترانه در آثار رهی و نیز در کتابِ تصنیفهای استاد بنان درج شده است.
۱.۱.۲۹
مستی عاشقان
(چهارگاه، با کلام اسماعیل نوابِ صفا، موسیقی ایرانی، گلهای رنگارنگ)
بمناسبت پنجاهمین سال تأسیس انجمن اخوّت این اثر ساخته شد و در تابستان سال ۱۳۲۷ در پارکِ فیروز تهران بوسیله ارکستر انجمن موسیقی ملّی برای نخستین بار اجرا گردید. سرایندهِ ترانه در کتاب خاطرات هنری خویش بنام قصهِ شمع در این باره شرح مبسوطی دارد و نیز اجرای آنرا در گلهای رنگارنگ یادآور می شود.
این اثر نمونهِ مستندی است، از آثاری که آهنگِ آنها از قبل کاملاً ساخته شده بود و ترانه سرا می بایست بدون هیچ تغییری در آن، کلام مناسب را سروده و آنرا بر آهنگ تطبیق دهد.
استاد اسماعیل نوابِ صفا ضمن یادآوری خاطراتِ خویش از نخستین اجرای این آهنگ، از مفقود شدن نوار ضبط رادیویی گفتگو با خالقی به تلخی اظهار تأسّف می نماید و از آن به عنوان سندی از جهالت ها و رقابت های ابلهانهِ فردی یاد می کند.
راستی هم اگر نوار این گفتگوها مفقود شده باشد، خسارت و لطمه ای جبران ناپذیر به مجموعهِ مستنداتِ تاریخ هنر معاصر ایران وارد آمده است.
متن ترانه و نتِ آهنگِ آن در کتاب تصنیفهای استاد بنان آمده است.
۱.۱.۳۰ مهر تو
(بیاتِ اصفهان)
این اثر نباید با ترانهِ مهر تو (پرتو مهر) که آهنگی از زرّین پنجه و کلام آن از ابوالقاسم حالت است و بخوانندگی بنان، اشتباه شود.
۱ نظر