آروین صداقت کیش
مثال دیگری از رنگ‌آمیزی با فاصله‌ی هنگام دیده می‌شود؛ آن‌جا که منا اشاره‌های موجود در فرود شور را به جای آن‌که مانند معمول در همان منطقه‌ی صوتی اجرای بخش اصلی بنویسد یک هنگام زیرتر نوشته است، که البته این روش تطابق بیشتری با روش اجرای پایور دارد (توجه داشته باشید که پایور ردیف را با روایت خودش اجرا می‌کند).
درآمد اول
همچنین استفاده از تکنیک مضراب جفت با فاصله‌ی هنگام، به عنوان تکِ ریز که در نگارش بهجت مورد استفاده قرار گرفته (نمونه‌ی ۲۲).
بررسی اجمالی سه نغمه‌نگاری از دیدگاه مناطق صوتی و رنگ‌آمیزی نشان می‌دهد که نغمه‌نگاری بهجت بیش از دیگران مایل به انتقال میان مناطق به جهت ایجاد تضاد رنگ است.
در نگارش منا گاه تزیینات در نواحی صوتی مختلف واقع می‌شوند اما بیشتر اوقات گردش ملودی در محدوده‌ی سیم‌های سفید صورت می‌گیرد.
به عکس بهجت، تغییرات از بم به زیر در نوشته‌های ندیمی و بیش از آن منا اغلب تابع حرکت دستگاه از بم به زیر و محدودیت‌های سنتور است.
نمونه‌ی ۲۱. (بهجت ۱۳۷۹: ۲۹)، (ندیمی ۱۳۸۳: ۱)، (منا ۱۳۸۴: ۳۷)
نمونه‌ی ۲۲. (بهجت ۱۳۷۹: ۴۷)، (ندیمی ۱۳۸۳: ۱۴)، (منا ۱۳۸۴: ۵۸)
بررسی کوک سنتور در دو نگارش موجود
در مورد کوک سنتور هر سه کتاب تقریبا یک نوع کوک را برای اجرا با سنتور پیشنهاد می‌کنند اما گاه تفاوت‌های کوچکی در کوک مناطق مختلف صوتی دیده می‌شود. مثلا در دستگاه شور برای اجرای رنگ ضرب اصول، ندیمی کوک را تغییر می‌دهد اما بهجت در همان کوک کلی دستگاه شور، رنگ را می‌نویسد (نمونه‌ی ۲۳).
در همین نمونه شاهدیم که کوک مناطق صوتی ساز بهجت و منا یکسان است اما ندیمی علاوه بر این که در این مورد با آنها فرق دارد (به منطقه‌ی صوتی نت ر کرن توجه کنید) خرک اول سیم‌های زرد را نیز دو کوک کرده است تا نقش نوعی واخوان بم بیابد و در عوض امکان اجرای نغمات اولیه‌ی شور بر بم‌ترین ارتفاع‌های سنتور را از دست داده است.
نمونه‌ی ۲۳. (بهجت ۱۳۷۹: ۲۷)، (ندیمی ۱۳۸۳)، (منا ۱۳۸۴: ۲۸)
در نغمه‌نگاری بیات کرد بهجت و منا همان کوک دیگر آوازهای شور را استفاده می‌کنند، در حالی که ندیمی آن را در کوک اصلی دستگاه شور نوشته است (نمونه‌ی ۲۴). به همین ترتیب منا کوک ابوعطا را از افشاری، بیات ترک و دشتی جدا می‌کند (نمونه‌ی ۲۵).
نمونه‌ی ۲۴. (بهجت ۱۳۷۹: ۱۱۹)، (ندیمی ۱۳۸۳: ۸۰)
نمونه‌ی ۲۵. (منا ۱۳۸۴: ۲۸)
در کوک ارائه شده برای دستگاه نوا نیز تفاوت‌های اندکی مشاهده می‌شود (نمونه‌ی ۲۶).
نمونه‌ی ۲۶. (بهجت ۱۳۷۹: ۲۶۷)، (ندیمی ۱۳۸۳: ۹۰)، (منا ۱۳۸۴: ۲۸)
در مورد انتقال‌های لازم برای اجرای بعضی دستگاه‌ها که برای هماهنگ شدن آنها با کوک مرسوم سنتور لازم بوده است مانند انتقال شاهد ماهور به پرده‌ی فا (در ردیف ماهور از پرده‌ی دو اجرا می‌شود)، یا انتقال بیات اصفهان به کوک همایون، هر سه کتاب تحت تاثیر ویژگی‌های فنی اجرا برای سنتور، راه حل مشابه را برگزیده‌اند.
۱ نظر