گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

اطرائی: در موسیقی ردیف، عده ای سودجو از استقبال مردم سوء استفاده میکنند.


در ادامه مطلبی که توسط آقای سعید کمالی دهقان در

مورد خانم ارفع اطرائی تهیه شده بود

، امروز مصاحبه ای توسط ایشان با این هنرمند سنتورنواز میخوانید.

اشاره – استاد ارفع اطرایی نخستین بانوی نوازنده ی حرفه ای سنتور است که تحصیلات خود را در سومین دوره ی هنرستان عالی موسیقی ملی به پایان رساند و از شاگردان به نام استاد حسین صبا و استاد فرامرز پایور است. وی کتب ارزنده ای نوشته است که فرهنگ موسیقی ایران، سنتور و ناظمی، دوازده مقام موسیقی ملی ایران و زندگی و آثار حبیب سماعی از آن جمله اند.

داوری جشنواره های موسیقی ، تدریس در دانشگاه هنر تهران و اجرای برنامه های متعدد داخل و خارج از کشور از فعالیت های مهمی است که در کارنامه موسیقی این نوازنده توانا ثبت شده است. ارفع اطرایی اخیرا بعنوان استاد مشاور پایان نامه سعید ثابت در اجرای گروه استاد پایور در تالار فارابی حضور داشت که با وی گفتگویی کرده ایم.


شما را با عنوان نخستین موسیقی دان حرفه ای جامعه بانوان می شناسند،آیا این عنوان را قبول دارید؟

تصحیح می کنم که من فقط اولین زنی هستم که نوازندگی و تدریس سنتور را حرفه ی خود قرار داده ام و در این مسیر مدرک تحصیلی گرفتم.قبل از من نیز بانوان بسیاری بوده اند که در زمینه موسیقی غربی یا نوازندگی دیگر سازهای ایرانی موفق به دریافت مدرک رسمی بوده اند.

به نظر شما بانوان ایرانی تاکنون به چه میزان در جامعه ی موسیقی کشور سهیم بوده اند؟
میزان سهم بانوان در موسیقی به نسبت امکاناتی است که خانواده ها و اجتماع برای آن ها فراهم کرده اند. همانطور که می دانیم در هیچ یک از مشاغل اجتماعی از سیاست تا اقتصاد و تخصص های فراوان و مختلف دیگر ، جنسیت مانعی برای پیشرفت نبوده است ، مگر در مشاغلی که به نیروی بدنی زیاد و نه نیروی فکری احتیاج بوده است. در هنر موسیقی آقایان حضور بیشتری داشته اند و شاید یک مقدار اعمال تفکرات سنتی نیز در این امر دخالت داشته است. مردها عموما نسبت به بانوان بار مسئولیت کمتری را بر دوش دارند و در مشاغل مشابه، درگیر مسائل منزل و تربیت کودکان و همسر خود نیستند اما با این وجود بانوان به نسبت امکاناتی که در اختیارشان قرار گرفته است موجودیت و تاثیر خود را در تمام مقاطع، به تصدیق تاریخ ، ثابت کرده اند.

تاریخچه موسیقی جامعه ی بانوان چگونه بوده است؟
بحثی است طولانی و مفصل که بارها به آن پرداخته ایم. آثار به جا مانده از گذشته های دور مانند نقوش حک شده و متون قدیمی، همواره نشانگر حضور فعال زنان در موسیقی این سرزمین بوده اند. نمونه هایی از آن را می توان از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و خمسه ی نظامی گنجوی و بسیاری دیگر به دست آورد، حتا پشت دیوار حرمسراها شاهد حضور زنان نوازنده و خواننده و تصنیف ساز هستیم. امروز نیز نمی توانیم تاثیر حضور بانوان و موسیقیدانان را در زمینه ی تدریس علمی و عملی ( و البته کمتر اجرای صحنه ای ) نادیده بگیریم، به طوری که در زمینه های تدریس، تالیف، تحقیق و اجرای کنسرت در خارج از کشور فخر آفرینی داشته اند، همچنین در گرایش هایی چون رهبری کر، رهبری ارکستر و نوازندگی، بانوان ایرانی موسیقیدان در خارج از کشور فعال هستند.


تعریف شما از موسیقی فاخر و ناب چیست و برای چه موسیقی ای ارزش قائل اید؟

موسیقی فاخر و ناب به نوعی از موسیقی گفته می شود که هدف آموزش ، تعالی فکری و انتقال منطقی فرهنگ و سنت این هنر را داشته باشد و در آن موسیقی و موسیقی دان تحقیر نشود. می دانیم اجتماعی که در آن افراد با سنین و تفکرات و سلیقه های مختلف زندگی می کنند به انواع موسیقی نیاز است، مانند موسیقی حماسی،موسیقی دینی ، موسیقی کودک و نوجوان و … . البته گروهی نیز بر این باورند که موسیقی “نخبگان” موسیقی “ردیف” است.

آیا به نظر شما موسیقی سنتی در رکودی نسبی قرار ندارد؟ دلیل آن را چه می بینید؟
نمی دانم منظورتان از موسیقی سنتی کدام نوع آن است. تمام عوامل و قوانین یک اجتماع برگرفته از سنت است و عادات و رسومی که از گذشته های به ما رسیده. در تمام زمینه ها سنت ها هستند که بنا بر نیاز تغییراتی در جهت پیشرفت یا بر عکس به آن ها، داده می شود. اگر منظورتان اجرای موسیقی ردیف است، رکود نسبی آن ناشی از استفاده ی نادرست و نا به جا و بیش از کشش و نیاز می باشد و شاید حضور گروهی سودجو که از استقبال مردم سوءاستفاده می کنند و این موضوع را به ابتذال کشانیده اند. در این راستا نظارت اهل فن بر برنامه ریزی می توانست موثر باشد. ضمنا در فاجه ی رکود موسیقی اصیل ایرانی، می توان به رشد و سلیقه ی جمعیت جوان و تداخل فرهنگی از طریق بعضی رسانه ها و مهجور بودن تصویر سازها و نوازندگان اشاره کرد.

مقایسه ای بین موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کلاسیک غربی بفرمایید. آیا به نظر شما از نظر علم موسیقی از غربی ها عقب ایم؟
موسیقی هر ملت برگرفته از تاریخ و فرهنگ و آداب و رسوم ملت هاست، تاثیر پذیری ها را می توان پذیرفت ولی مقایسه و در طراز قرار دادن هنرها درست به نظر نمی رسد. موسیقی غرب به تصدیق تاریخ همیشه مورد حمایت همه اقشار بوده و اگر پیشرفت نمی کرد جای تعجب داشت. از نظر علمی هم چیزی عوض نشده، فقط نحوه ی اجرا به خواست زمان و نیاز مخاطبین به مسیر مورد نیاز هدایت شده که در موسیقی ما نیز کم و بیش مسیر مورد نیاز پیموده می شود.

جایگاه سنتور در موسیقی سنتی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
سنتور سازی است ملی و خوش صدا که به حجم استقبالی که برای آموختن آن می شود می توان به این مورد پی برد. جایگاه سنتور در موسیقی ملی ما مستحکم است و این ساز قابلیت خود را در تک نوازی و گروه نوازی به طور شایسته ای نشان داده که در این راه اساتیدی که فرهنگ سازی مناسب برای این ساز کرده اند را باید سپاسگزار باشیم.

وضعیت آموزش موسیقی سنتی را در کشور چگونه می بینید؟
آموزش موسیقی در کشور ما به دلیل عدم امکان نظارت اهل فن بر آموزش ، دوران ثابتی را نمی گذراند و تا حدی سلیقه ای عمل می شود و نمی توان انتظار داشت در دوره های منظم از مراکز رسمی موسیقی، موسیقیدانان چشم گیری پدید آیند، خلاء های موجود بین نسل های موسیقیدان چشم گیر و مشکل آفرین شده است.

نظر شما در مورد نوآوری و ابداع در موسیقی ایرانی و سازهای ایرانی چیست؟ آیا اصلا چنین نو آوری هایی در تاریخ موسیقی ما وجود داشته اند؟

نوآوری و ابداع نیاز زمان است، در موسیقی نیز اگر درست انجام گیرد هنر را منطبق پیشرفت روز می کند، درویش خان فرم “پیش در آمد” را ابداع کرد. استاد ابوالحسن صبا روحی تازه به ساختار “چهارمضراب” بخشید و اصولا تغییر نظام “مقامی” به تقسیمات “دستگاهی” نوعی ابداع بوده است.

شما به عنوان استاد مشاور آقای سعید ثابت در برنامه تالار فارابی حضور داشته اید و در آن جا گروه استاد پایور برای اجرای گروهی پایان نامه ی آقای ثابت برنامه اجرا کردند، این برنامه را چگونه ارزیابی می کنید و نظرتان درباره گروه جدید استاد پایور چیست؟
آثار استاد فرامرز پایور چون پایه ی علمی و آکادمیک دارد به طوریکه شاهد بوده ایم ظرفیت اجرا بر روی دیگر سازها و گروه نوازی ها کوچک و بزرگ را دارا می باشد و این نوع استفاده از ساخته های استاد کار جدیدی نیست. در گوشه و کنار مملکت و حتا ایرانیان مقیم خارج از کشور از این آثار استفاده می کنند. بعضی از نوازندگان آن گروه، از همکاران قدیمی و همیشگی استاد پایور بودند که اغلب به مناسبت هایی دور هم جمع می شوند و برنامه ای ارائه می دهند. به جرات می توان گفت که استاد پایور تمام گذشته ی موسیقی ملی ما را به ادبیات سنتور افزود.

گفتگوی هارمونیک

گفتگوی هارمونیک

مجله آنلاین «گفتگوی هارمونیک» در سال ۱۳۸۲، به عنوان اولین وبلاگ تخصصی و مستقل موسیقی آغاز به کار کرد. وب سایت «گفتگوی هارمونیک»، امروز قدیمی ترین مجله آنلاین موسیقی فارسی محسوب می شود که به صورت روزانه به روزرسانی می شود.

دیدگاه ها ۵

  • ما نمی باید به خاطر زن بودن رتبه و مقام به دیگران بدهیم متاسفانه خانم اطرایی از فارغ التحصیلان هنرستان موسقی ملی است و باید بگویم که از استادش خالقی هیچ نیاموخته است. از همین مصاحبه هم این نکته هویداست

  • چرادرمورداستادمجیدکیانی وسبک اصیل نوازندگی ایشان وتحقیقات منحصربه فردومجذوب کننده ایشان که درزمینه موسیقی ایرانی انجام داده انداینقدرکم صحبت میشود؟درصورت امکان ازآثارتصویری قدیمی تر ایشان قطعاتی جهت دانلوددرسایت بگذارید
    باتشکر

بیشتر بحث شده است