علیرضا میرعلی نقی
نوشته ای که پیش رو دارید، متنی است که از گفتگو با علیرضا میرعلی نقی در رادیو گفت‌وگو با همکاری خبرگزاری ایرنا درباره موسیقی تاریخ نگاری موسیقی ایرانی به شکل مقاله پیاده شده است:
با کمال واقع‌گرایی و فروتنی عرض کنم که بدون هیچ ادعایی در این عرصه کار کرده‌ام. در واقع می‌توان گفت شاید یک فعال عاشق بوده‌ام که تمام وقت سعی کرده‌ام در این حوزه کار کنم. تاریخ‌نگاری موسیقی در ایران مقوله بسیار تازه‌ای است و اصلاً به اندازه خود تاریخ موسیقی ایران قدمت ندارد.
تاریخ‌نگاری امر بسیار جدیدی است که اولین گام‌های آن به حدود ۵۰ سال بعد از دوران مشروطیت برمی‌گردد؛ اولین گام‌ها در حوزه موسیقی تهران بوده که مؤلف آن روح‌الله خالقی هم به هیچ وجه ادعای تاریخ‌نگاری نداشته ولی این تاریخ‌نگاری تبدیل به مبنا شده است. فکر می‌کنم واضح است که سه جلد کتاب سرگذشت موسیقی ایران تا وقتی موسیقی ایران وجود دارد یکی از مراجع حذف نشدنی تاریخ موسیقی شهری ما خواهد بود. در این سه جلد کتاب ارزشمند، تنها به یک حوزه مشخص از موسیقی شهری تهران در سال‌های مشروطیت تا بعد از سکوت دولت دکتر مصدق پرداخته شده است. زمینه تاریخ‌نگاری وجود نداشته و این حوزه همین طور ضعیف شده است.
نسخه تاریخ‌نگاری بعد از خالقی برای دوست و هم نسل‌شان حسن مشحون است که حدود ۴۵ درصد آن کتاب به طور واضح رونوشت شده از کتاب زنده‌یاد خالقی است. به‌عنوان تاریخ نگار باید گفت، امتیاز کتاب آقای مشحون از لحاظ آکادمیک بهتر است چون آن کتاب نظام‌مندتر است و به قصد تاریخ‌نگاری نوشته شده ولی متأسفانه دیدگاه موسیقی در کار ایشان غایب است.
همه تاریخ‌نگاری‌ها در ایران تاریخ‌نگاری سیاسی بوده و تاریخ‌نگاری موسیقی یکی از حوزه‌هایی بوده که دیرتر از تمام حوزه‌های دیگر تاریخ‌نگاری تخصصی مورد توجه قرار گرفته و حقیقتاً حوزه بسیار دشواری است.
مبنای تاریخ‌نگاری فقط نوشته است و حتی به صورت فیلم هم آنچنان مورد اعتبار نیست، چرا که به خاطر یک سری معذروات و مقدورات بیان بصری مجبور هستید در واقعیت تاریخ دخل و تصرف کنید. تنها قالب واقعی تاریخ نگاری، نوشته و همراه با عکس است.
در تاریخ نگاری علمی ما دو حوزه داریم که این دو حوزه از همدیگر مجزا هستند ولی در یک جاهایی می‌توانند با همدیگر تعامل و هم‌پوشانی داشته باشند. یکی حوزه علمی است و دیگری حوزه هنر است. در حوزه هنر، پایبندی به واقعیت اصل نیست، بلکه دستکاری زیباشناسانه در واقعیت است که ملاک قرار می‌گیرد. اگر همه این‌ها کارشان را با رعایت اصول مربوط به کارشان و داشتن ذوق و استعداد خلاقیت انجام بدهند، در جای خودشان شایسته و نیکو هستند. در حوزه علم نیز تاریخ‌نگاری موسیقی در ایران یک امر جدید محسوب می‌شود.
۱ نظر