۲۸ خرداد در ساعت ۱۳ خبرگزاری تسنیم میزبان سیاوش بیضایی آهنگساز و پژوهشگر موسیقی بود. در این نشست یاسر یگانه (روزنامه نگار موسیقی و مسئول صفحه موسیقی خبرگزاری تسنیم) و سجاد پورقناد (موسیقیدان و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک) حضور داشتند. در این نشست که به پیشنهاد سیاوش بیضایی و به منظور بررسی حاشیه های مربوط به سرود «ایران جوان» شکل گرفت، از پیمان سلطانی به عنوان یکی از طرفین دعوا دعوت شد ولی وی با انتشار نامه ای از شرکت در این نشست خودداری کرد. تمام اسنادی که در این نوشته می بینید از طریق سیاوش بیضایی ارائه شده است و مسئولیت تمام اسناد و مدعیات با ایشان می باشد. ژورنال گفتگوی هارمونیک آمادگی کامل برای انتشار پاسخ های پیمان سلطانی به موارد مطرح شده را دارد.
یگانه: در ابتدا برایمان بگویید که قطعه «ایران جوان» به عنوان در موسیقی ایرانی چه جایگاهی و از نظر موسیقایی چقدر اهمیت دارد.
از نظر مادی که هیچوقت اهمیتی برای من نداشته است. از نظر هنری هم چندان اهمیتی ندارد؛ چرا که در کنسرت ۱۳۸۴ این سادهترین قطعهای بود که برای ارکستر نوشتم. در آن اجرا هیچ آهنگسازی حاضر به همکاری با ارکستر ملل نشد، چون که هیچ بودجهای برای پرداخت به به آهنگساز وجود نداشت.
برای تنظیم قطعهی «ایران جوان» در کنسرت ارکستر ملل در سال ۱۳۸۴، من حدود دو روز وقت گذاشتم. در حالی که قطعههایی مانند «مرغ سحر» شش ماه وقت من را گرفته بود.
اهمیت این سرود بیشتر به دلیل جنبه میهنی آن بوده است. وقتی این سرود را در کنسرت ارکستر ملل اجرا کردیم، همان شب در تمام ایران پخش شد.
یگانه: فکر میکردید این سرود تا این حد معروف شود.
نه. اولین بار که قرار بود تنظیمش کنم، به آقای سلطانی گفتم این قطعه خیلی پیشپا افتاده است، سرود را در «دو مینور» نوشته است، در حالی که معمولا سرودهای ملی را در ماژور مینویسند.
به هر حال به خاطر اهمیت تاریخیاش تنظیم این قطعه را پذیرفتم. چیدمان نخستین کنسرت ارکستر ملل را من انجام دادم؛ چه جای قرارگرفتن سازها و نوازندهها و چه چیدمان قطعهها را؛ چرا که آقای سلطانی در این باره هیچ تجربهای نداشت.
یگانه: انتخاب این قطعه (نخستین سرود ملی ایران) برای آن کنسرت برعهده شما بود؟
چند ماه پیش از نخستین کنسرت ارکستر ملل، در مجله ماهور مقالهای درباره هارمونی نوشته بودم که در آن مقاله قدیمیترین سرود یونان با نام «سرود دلفی» را معرفی کرده بودم. نُتنویسی سرود «دِلفی» بر روی درهای سنگی معبد دلفی ثبت شده است. این قطعه در واقع قدیمیترین اثری است که بشر نُت نویسیاش را بدین شکل انجام داده است. برهمین اساس تصمیم گرفتم که «سرود دلفی» را در کنسرت ارکستر ملل به عنوان نخستین قطعه اجرا کنیم. این قرار بود با گروه کُر و به زبان یونانی اجرا شود.
در همین باره آقای سلطانی پیشنهاد داد که وقتی قرار است قدیمیترین سرود نُتنویسی شدهی جهان را اجرا کنیم، نخستین «سرود ملی ایران» را هم اجرا کنیم. بخشی از نُت این سرود قبلاً در سال ۱۳۷۲ در کتابِ «نگاه به غرب» نوشته آقای محمدرضا درویشی ثبت شده بود.
پورقناد: منوچهر صهبایی ادعا میکند که نُتِ «نخستین سرود ملی ایران» را او پیدا کرده است.
نُت این قطعه سال ۱۲۵۱ در فرانسه چاپ شده است. چندی پس از اینکه آقای لومر این قطعه را با عنوان «سرود ملی ایرانی» میسازد، با هزینه دولت ایران، نُت این قطعه را در فرانسه چاپ میکند.
پورقناد: اینکه نُتش در فرانسه چاپ شده است را میدانستم اما اینکه نُت در دست آقای صهبایی بوده یا دست آقای درویشی، جای سوال است.
نُت این قطعه در آرشیوهای ایران موجود است و آقای درویشی آن را در کتابش چاپ کرده است. اما نکته اینجاست که این نُتِ چاپ شده ناقص است و بعدها نُت کاملش از آرشیو فرانسه به دست من رسید.
نت چاپ شده نخستین سرود ملی ایران در فرانسه
«سلام شاهی» و «سرود ملی ایرانی»، ساخته لومر را بشنوید
پس از این که گفتم من نت کامل این قطعه را ندارم، آقای سلطانی گفت که اجرای پیانویی کُل قطعه را روی یک سیدی دارد.
یگانه: سیدی که آقای سلطانی به شما داد، از کجا آمده بود.
این همان سی.دی بود که آقای صهبایی ادعا کرده بود که سلطانی به همراه قطعات دیگری که او گردآوری کرده بود با ترفندی از او گرفته است. در دیدار بعد آقای سلطانی این سی.دی را به من داد که یکی از قطعات آن همان قطعه پیانویی لومر یعنی «سرود ملی ایرانی» بود.
متن شکوائیه منوچهر صهبایی (بخش های هایلات شده و زیر نویس شده تمام تصاویر از سیاوش بیضایی است)
در این قطعه یک بخش ابتدایی وجود دارد که همه (از جمله آقای سلطانی) فکر میکنند مقدمهای برای نخستین سرود ملی ایران است، در حالی که اینگونه نیست. این بخش ابتدایی در واقع یکی از چندین «سلام شاهی» است که لومر نوشته بود و از نظر موسیقایی هیچ ربطی به اصل قطعه که در تُنالیتۀ دیگری است ندارد.
آقای سلطانی در مصاحبههای بسیاری عنوان کرده بودند که کل این قطعه اصلا سرود ملی ایران نبوده و من به اشتباه این عنوان را گفتهام. در حالی که بر روی اصل نتهایی که در فرانسه چاپ شده به روشنی عنوان «سرود ملی ایران» نوشته شده است و چون این قطعه نخستین قطعهای است که چنین عنوانی را دارد، میتوان و باید آن را «نخستین سرود ملی ایران» نامید، همانطور که من هم از همان آغاز چنین کردهام.
۱ نظر