سجاد پورقناد
این سه آکورد مورد بحث را به روش هارمونی کلاسیک آنالیز می‌کنیم:
اولین آکورد ii 9 e است در حالتی که گویا سوم و هفتم آکورد حذف شده، این آکورد که به هیچ وجه آکورد معمول و متداولی نیست (مخصوصا با حذف سوم) به آکورد بعدی که معکوس دوم آکورد دومینانت است متصل می شود، در پیشروی (Progression) طبیعی (یا حرکت هارمونیک) می‌دانیم که آکورد فونکسیون دو در حالت هفت (ii 7) به دومینانت باز، به صورت چهار صدا یعنی هفت (V c) متصل می‌شود ولی توضیح اینکه آکورد ii 9 در حالتی که سومش حذف شده و همین‌طور در حالت معکوس چهارم است و می‌خواهد به دومینات در حالت معکوس دوم وصل شود چگونه منطقی دارد جای سئوال است. پس از این وصل، آکورد بعدی در فونکسیون یک و حالت معکوس دوم می‌آید.
غیر از وصل شدن آکوردهای غیر طبیعی به هم، نوع چیدمان نت‌ها نیز غریب به نظر می‌رسد، اینکه چرا آکورد دوم در بخش تنور، پرش پنجم به پایین دارد وقتی قرار است در آکورد بعدی شش پرده به بالا برود؟ اورلپ (Overlap) و کراسینگ (Crossing) هم بارها در این توالی دیده می‌شود.
حال می‌شود به فرضیه‌ای دیگر بپردازیم که: «در این مجموعه آکورد، آهنگساز توجه به خط افقی یعنی ملودی این سه خط داشته و نه هارمونی آن» ولی این فرض هم قابل قبول نیست، چراکه پرش‌ها و از هم گذشتن بخش‌ها باعث می‌شود که ملودی هر خط هم قابل پیگیری نباشد.
تصویر شماره ۲
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
مجموعه آکورد بعدی را در میزان ۱۰۷ تا ۱۱۳ است؛ اولین آکورد یک دوبل نت است که به خاطر این که فاقد فاصله سوم است، بهتر است در مورد ماهیت آن قضاوت نکنیم. آکورد بعد در فونکسیون یک و در حالت پایگی است (i) این آکورد مینور باز به فونکسیون یک در حالت معکوس اول (I b) می‌پیوندد و این آکورد به فونکسیون چهار در حالت پایگی (iv) و چهار طبق سنت هارمونی کلاسیک به فونکسیون پنج می‌پیوندد که البته اینجا دومینانت به صورت معکوس دوم (V c) آمده است و آکورد بعدی که در واقع یک تکرار (Repetition) محسوب می‌شود که باز دومینانت است ولی به صورت معکوس اول؛ استفاده از این آکورد نشان می دهد که آهنگساز قصد برخورد به صورت کلاسیک با آن را ندارد و تمایل دارد بیشتر به باز و بسته و دوباره باز شدن چیدمان آکوردها در سازها بپردازد؛ آخرین آکورد فونکسیون یک را در حالت پایگی نشان می‌دهد.
وصل آکوردها در این بخش به جز در قسمتی که آکورد دومینانت معکوس دوم می آید منطقی به هم متصل شده است، هر چند در آکوردنویسی معمول که بر اساس بخش‌نویسی برای گروه همسرایان (hymn) نوشته می‌شود، وقتی آکورد چهارصدایی را سه صدایی می‌کنند، هر حرکت بخش تک‌صدا شده به معنی حرکت اکتاو موازی به حساب می‌آید ولی اینجا به خاطر وجود رنگ‌های صدایی مختلف در ارکستر می‌توان از این اشکال چشم پوشی کرد، مخصوصا در این بخش که با یک اتفاق استثنایی روبرو هستیم: پایور در این بخش با اصرار سعی در پرش‌دار کردن بخش‌ها دارد، او در این قسمت روی هر نت دقیقا مشخص کرده است که چه سازی باید آن را بنوازد و با این کار از منظم نواختن آنها روی یک خط مشخص صدایی (سوپرانو، آلتو، تنور و باس) و حرکت آنها با کم‌ترین میزان پرش، جلوگیری کرده است.
بدون شک قصد آهنگساز از ایجاد این ترفند، بوجود آوردن نوعی پیچیدگی در اجرای یک توالی آکورد بوده، عملی که پایور در دیگر آثار خود کمتر به سراغش رفته است و همیشه سعی کرده ساده و حساب شده آثارش را تنظیم کند.
تصویر شماره ۳
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
۱ نظر