علیرضا میرعلی نقی

او در رشتۀ نوازندگی، خود صاحب سبکی منحصربه‌فرد بود. قدرت آرشه و تکنیک برجستۀ او در به‌کارگیری از ظرایف موسیقی کلاسیک مثل پوزیسیون‌های بالا تا نزدیک خرک و آرشه‌پرانی‌های مخصوص تحسین‌برانگیز است.

صبا تا آخر عمر، تجویدی را از کنار خود دور نکرد و او و فرامرز پایور، بهترین شاگردان صبا در جامعۀ موسیقی ایران شناخته می‌شدند. تجویدی در آن سال‌ها از صبح تا غروب باپشتکاری خستگی‌ناپذیر ویولون می‌نواخت و در خانۀ استاد صبا، با نوازندگان مهمی نظیر حبیب سماعی و حسین تهرانی آشنا شد.

به‌زعم نگارنده، تغییر ذائقۀ موسیقیدانان دورۀ پهلوی از تک‌نوازی و بدیهه‌سرایی به گروه‌نوازی و قطعه‌سازی، در جایگزینی ویولون به‌جای تار (به‌عنوان ساز اصلی موسیقی ایرانی) بی‌تأثیر نبوده است؛ و طرفه اینکه ساز تخصصی سردار تجدد موسیقی در ایران، علینقی‌خان وزیری، تار بود و ویولون نیز ساز دوم او محسوب می‌شد. (وزیری هم برای تار و هم برای ویولون دستورهای جداگانه نوشت و گرچه ویولون او را از معاصران کسی نشنیده است، توجه و اهمیت این ساز در ذهن استاد وزیری به‌عنوان رکن اصلی موسیقی ارکسترال آیندۀ ایران غیرقابل‌انکار می‌نماید).

هنگامی‌که تجویدی جوان شروع به آموزش موسیقی کرد، هنر و به‌خصوص موسیقی در ایران بعد از مشروطیت، دورۀ تحول را می‌گذراند. پیش از سدۀ ۱۳۰۰ شمسی، خاندان فراهانی در تهران و هنرمندان زبده‌ای در اصفهان و شیراز، زمام موسیقی دستگاهی را درید اختیار خویش داشتند. «تار» محبوب‌ترین و رایج‌ترین ساز برای اجرایی موسیقی ردیف دستگاهی (موسیقی رسمی مردم شهرنشین) بود و قابلیت اجرای و نوع موسیقی وابسته به نظام دستگاهی را داشت.

اما محیط هنرپرور خانواده برای فرزندان میرزا هادی‌خان مشوق نبود، سهل است که حتی بازدارنده و نهی‌کننده هم بود. میرزا هادی‌خان از اوضاع سی سال آخر دورۀ قاجار (ترور ناصرالدین‌شاه تا به تخت نشستن رضاشاه) چنان رنج و اندوهی به دل داشت که کار هنری را شوم و خانه برانداز می‌دانست و با خشونت پدرانه‌ای، فرزندانش را از رفتن به‌سوی هنر منع می‌کرد.

این دو بیت از قصیدۀ بلندی است که موسیقی‌شناس فقید، حاج‌آقا محمد ایرانی مجرد، در سوگ استاد ابوالحسن صبا گفته و در آن به ارزش و اهمیت شاگرد برگزیده‌اش ـ علی تجویدی ـ اشاره‌ کرده است:

در این جا یکی از صفحات دوره پلیفون ایشان را می شنویم. پیش درآمد و رنگ سه گاه با اجرای ارکستر مدرسه عالی موسیقی و همراهی ویولون استاد ابوالحسن صبا و تار استاد کیفیت ضبط این صفحات نسبت به آثار ماقبل خود مطلوب تر است. پیش درآمد سه گاه و رنگ بعد از آن، که البته از لحاظ جمله بندی و قالب شبیه پیش درآمدها و رنگ های مرسوم آن زمان نیست و مهر وزیری را دارد. پیش درآمد از وزن سه چهارم شروع می شود و در فضای درآمد، زابل. مخالف و فرود می چرخد. فرود آن بسیار زیباست و حکایت از ذوق آهنگساز دارد. وزیری، تمپوی رنگ را عملا کند برگرفته تا فضای متفاوتی را ارائه کند. گویا از شبیه شدن به موسیقی بازاری(اصطلاح خودش) اکراه داشته است. این اثر، از کارهای دلنشین وزیری است ولی قابلیت ماندگاری نداشته است.