گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

بنیادهای موسیقی (۲)

هدف از این توضیح در مقدمه ای شاید پیچیده این نبود که مفهوم ساده بیان و شنود را گنگ و ناهموار سازیم بلکه معرفی معنای حقیقی آنرا به سبب فضا – زمان و مکانی که در آن محصوریم خالی از آگاهی و عمل ندیدیم. چنین شد که ضرورت شکافتن و نظاره آن موجب طرح نادیده ها شد. در ادامه لازم می بینم برای معرفی عمیق و گام به گام به ساختار فیزیکی اعضاء بپردازم.

نکته دوم اینست که ما علوم بیان و دریافت را به انسان مشرف کردیم، در صورتی که باید بدانیم در تمام ارکان طبیعت اینچنین تولیدی و دریافتی حداقل از نوع موسیقائی آن وجود دارد حال به شکلی فیزیکی و یا فرافیزیکی.

نظم و فرم این برگ اشارهای به تحقق پویای طبیعت است

اما علت جهت یافتن به سمت و سوی انسان، موضوعیت بحث و عدم انشعاب آن به سایر مقولات بود زیرا می تواند گستردگی توضیح و تشریح سایر مقوله های دیگر از حوصله خواننده خارج بوده و مبحث هدفمند را مقداری فرسایشی و خسته کننده نماید.

در اینجا ساختاری از اندام را می بینیم که عملیات ارادی و غیرارادی فیزیکی منجر به تولید اصوات می شود و اینکه انتخاب صوت و لحن چگونه صورت می پذیرد و اندام درگیر با آن کدامند نیز تا حدودی نیاز به توضیح دارد.

سیستم حنجره انسان از نمای مقابل

مشخصاً تارهای صوتی که عاملی برای تولید صدا می باشند و انرژی خود را از طریق هوا، دم و بازدم دریافت می کنند معرفی می شود البته باید بدانیم که بازدم و عمل خروج هوا از ریه ها و عبور آن از بین تارهای صوتی بیشترین تولید صدا را پدید می آورد. مشخصاً ساختارهایی در زنان و کودکان وجود دارد که با شکلی معین در تارهای صوتی به دلیل نازکی و کشیدگی فراوان به تولید صدایی زیر و تیز می انجامد و همین ساختارها در تارهای صوتی در بعضی مردان با تارهایی ضخیم تر و رهاتر (شل تر) به صدایی بم مبدل می شود.

 

نمای حنجره انسان از زاویه دید عمودی-مکانیزم استخوانها،ماهیچه ها و تارهای صوتی

اگر توجه کنیم منطق حاکم بر تارهای صوتی همچون قوانین حاکم بر سیمها، تطابقی جالب و مترادف دارد «آنچنان که سیم هرچه نازک تر کشیده تر، صوتی ریزتر و با بسامدی بیشتر خواهیم داشت و سیمهای آزادتر و ضخیم تر با کشیدگی تا اندازه کم، صدایی بم و ضخیم ایجاد می کند اگر دیدی قوی داشته باشیم می توان فهمید که چگونه ساختارها و چیدمان بدنه طبیعی این هستی در جزء جزء محصولات پدید آمده بوسیله همین انسان، نمونه گذاری و بازسازی شده است. یکی از دغدغه های بشر این بوده است که چگونه می تواند مجموعه ای فراهم آورد تا نظم و پویایی همچون بخشی از ساختمان فیزیکی اندام خود را داشته باشد.

در این تلاش سالهای طولانی را پشت سر نهاد و محصولاتی را ابداع کرد از کودکانه ترین آن که بزرگترین همانندسازی او بود تا پیچیده ترین ماشین ابزارها با کارآمدترین اهداف، که امروزه وجود دارد. شاید فردا نیز در مقایسه با ابداعات آینده، کوچک و ساده به نظر آید! با توجه به توضیحات، نمی توان خیلی از تولیدات و اختراعات سازها با چنین منشاءهایی را دوراز ذهن دانست، آن چنان که انسان سعی کرد قابلیتهای گفتاری و تولید اصوات را در وسیله ای بیرون از خود ایجاد کند و بر آن قانون مندی اعمال نماید تا توانایی، بارز و شایان بیابد.

در ادامه بحث اصلی باید گفت که تارهای صوتی به تنهایی، اصوات مختلف را تولید نمی کنند بلکه این تارها به ماهیچه هایی متصل هستند که شخص را قادر می سازد تا حرکات این تارها را در کنترل اراده و تصمیم خود داشته باشد.

ساختار و موقعیت فضاهای خالی و حفره های موثر در کیفیت و کمیت اصوات

حالت صوت وابسته به طرز تعدیل کننده حفره هایی است که در دهان و بینی قرار دارند و توسط صوت تشدید می شوند، این مسئله را می توان با مسدود کردن سوراخهای بینی و صحبت کردن ثابت نمود. تغییر صدا کاملاً مشهود است و هنگامی که سوراخ های بینی را رها و باز می کنیم باز هم تغییر صدا واضح می گردد.

همانطور که میدانیم سازهای موسیقی ممکن است دارای قدرت ایجاد اصواتی آهنگین را داشته باشند که ارتفاع و بلندی آن بیشتر از صدای آدمی باشد ولی باید به این نکته توجه داشت گوناگونی صداها در صوت آدمی، از همه سازها بیشتر ومتنوع تر است.

صدای انسان می تواند ملایم، خشن، تودماغی، کلفت، دوستانه، خشم آلود، امر کننده، تملق آمیز و یا ناامید کننده باشد و یا صدها حالت و معنی و وضعیت دیگر، اما ادوات موسیقی چنین قابلیتی را در وضعیت ثابت نداشته و نوازندگان این وسایل می توانند با دمیدن روح و احساس انسانی و آدمی، تا حدودی وضعیت مشابه را از آن استخراج نمایند.

رضا ضیائی

رضا ضیائی

متولد ۱۳۵۴
سازنده خانواده ویولن

Maestro liutaio (master violinmaker) Approved by professional master violinmaker in Italy-Cremona Making: violin, viola, cello & bass

دیدگاه ها ۵

  • سلام
    بسیار جالب. در مورد وضعت تارهای صوتی هنگام تولید صدا در ریجیسترهای مختلف صوتی و چگونگی و یا امکان اتصال این ریجیسترها اگر ممکن است توضیح بفرمایید و یا منبع معرفی کنید.
    متشکرم

  • با عرض خسته نباشید

    این سوال برای من بوجود آمد که آیا شما می خواهید به ریشه تولید موسیقی در صدا و حنجره انسان برسید ؟ در ضمن اگر منبع یا منابع مطالعاتی تان برای ارایه این مقاله را نام ببرید متشکر می شوم .

    با تشکر
    ر-م

  • سلام،عالی بود.اطلاعات خوبی گرفتم.اگه راهکارهایی رو جهت افزایش ارتفاع صوت ارایه بدید ممنون میشم

بیشتر بحث شده است