علی نجفی ملکی
آیا از سازهایی مانند نی کلیددار و تنبک کوکی طرح دکتر عمومی و قیچک طرح آقای ضیائی در ارکستر استفاده می کنید؟
استفاده از این سازها و بعضی سازهای دیگر مثل سنتورهای دارای پرده‌گردان یا ریل، که تا الان پیشنهاد شده جنبه‌های مختلفی دارد. یک جنبه مسائل فنی و هنری و صدادهی یا سهولت تغییر کوک و مانند آن است. به نظر می‌رسد امکانات این سازها از همتاهای قدیمی‌شان بیشتر است. گرچه در مورد رنگ صوت هیچکدام از این سازها سلیقه‌ی همه‌ی اجراکنندگان موسیقی کلاسیک ایرانی را تا الان راضی نکرده است. به هر حال من شخصا سلیقه‌ی گشوده‌ای دارم و مخالفتی نمی‌بینم برای استفاده از آنها.
اما آنچه واقعا استفاده از این سازها را سخت می‌کند نه مسائل فنی بلکه مسائل اقتصادی است. این سازها و در کل ساز این روزها گران است و نمی‌شود از اعضای ارکستر که داوطلبانه با ما همکاری می‌کنند انتظار داشت حتما هزینه‌ای متحمل بشوند و سازهای خاصی را برای تمرین و اجرا در این ارکستر خاص بخرند. با این حال ما در حال مذاکره با بعضی سازندگان ساز هستیم تا ببینیم می‌توانیم به شکلی این سازها را در ارکستر استفاده کنیم یا نه. بنابراین تا زمانی که چنین امکاناتی فراهم نشود به رغم بهبودی که این سازها احتمالا به کار می‌دهند متاسفانه نمی‌توانیم از آنها استفاده کنیم.
با توجه به تجربیات شخصی شما از کار با ارکستر آیا طرحی برای ارتقای فنی سازهای موسیقی کلاسیک ایرانی برای اجرا در ارکستر دارید؟
من در حال حاضر طرحی برای ارتقای فنی یا به اصطلاح تغییر و اصلاح سازها ندارم. اما می‌دانم یکی درست‌ترین روش‌ها برای غلبه بر این مشکلات همکاری نزدیک میان اجراکنندگان، آهنگسازان و سازندگان ساز است. به یاد بیاورید که تجربه‌ی کارگاه ساز با هدایت ابراهیم قنبری‌مهر در وزارت فرهنگ و هنر و تعاملی که این کارگاه با گروه‌های برجسته‌ی موسیقی مثل گروه سازهای ملی به سرپرستی فرامرز پایور در آن زمان داشت چقدر به موسیقی ما سود رساند. بعضی از سازهایی که الان حضورشان در ارکستر موسیقی ایرانی عادی تلقی می‌شود در جریان همین تعامل‌ها به شکل قابل استفاده‌ی امروزی در آمد.
بیشتر تغییراتی که لازم است در سازهای موسیقی کلاسیک ما ایجاد شود تا بتوانند به شکلی بهینه در ارکستر بنوازند از پیش مشخص بوده است. برای مثال مدت‌هاست می‌دانیم که ماندگاری صدای سنتور مشکلاتی سر راه ارکستری که چندصدایی می‌نوازد ایجاد می‌کند. یا اغلب با مشکلاتی که ساز کمانچه مخصوصا در پوزیسیون‌های زیر دارد آشنا هستیم. درست است که هنوز کسی نتوانسته این ایرادها را به طور کامل برطرف کند اما خوب است به خاطر داشته باشیم چیزی که یک بار تجربه شد دوباره هم می‌تواند اتفاق بیفتد. یعنی همیشه ممکن است باز هم بشود با تعامل درست با سازگران وضعیت را بهتر کرد.
۱ نظر