سجاد پورقناد
بامداد روز گذشته، زمانی که همراهان و دوستداران زنده یاد منصور یاحقی (از اولین تکنوازان سنتور رادیو) در حال خاکسپاری این هنرمند بودند، خبر درگذشت استاد یگانه موسیقی ایران، علی تجویدی پخش شد که باعث غم و حسرت بیشتر برای اهل موسیقی شد. این دهمین هنرمند موسیقی است که در این سال رخت از جهان می‌بندد و حداقل در طول ۱۰۰ سال اخیر چنین اتفاقی (مرگ ۱۰ موسیقیدان در یک سال) سابقه نداشته است.
استاد علی تجویدی هنرمندی یگانه در تصنیف سازی بود تا حدی که به غیر از یک یا دو تصنیف ساز دیگر، هیچ یک از اساتید موسیقی ایران به تعداد آثار او تصنیف قابل توجه ندارند.
شاید بتوان گفت از بین تصانیف مشهور دستگاه چهارگاه نیمی از ساخته تجویدی هستند.
علی تجویدی با داشتن حافظه قوی خود حتی تا روزهای پیش جوابگوی علاقمندان موسیقی بود (چندی پیش از استاد خرم در مورد سازنده تصنیفی پرسیدم که استاد خرم فوراً خواستند که از استاد تجویدی بپرسم که متاسفانه چنین فرصتی دست نداد) حافظه قوی و استعداد سرشار موسیقی در علی تجویدی او را سالها پیش به یک جوان مشهور در میان اساتید موسیقی تبدیل کرده بود، به صورتی که حتی در منزل استاد ایرانی مجرد (که کمتر هنرمندی به این محفل راه داشت)، تجویدی غیر از اینکه جزو جمع هنرمندان بود، به تکنوازی هم می‌پرداخت و حتی نکاتی که استاد ایرانی مجرد اشاره میکرد با ساز تجویدی به اجرا گذاشته می‌شده است.
تجویدی در جوانی موسیقی را با فلوت آغاز کرد و سپس به آموختن ویولون پرداخت و با اینکه در آن دوره چندان نوازندگی ویولون به سبک کلاسیک غربی جا نیافتاده بود به تحصیل این سبک از نوازندگی پرداخت که غیر از اساتید غربی، از محضر ملیک آبراهیمیان و بابگن تامبرازیان استفاده کرد.
به قسمتی از نوازندگی ویولون علی تجویدی در جوانی توجه کنید.
تجویدی در رادیو در حالنوازندگی با صبا و محجوبی
آهنگسازانی مانند تجویدی یا وفادار که در آن‌زمان به تحصیل موسیقی غربی می پرداختند در واقع هدفشان رسیدن به توانی بود که قدرت بیان بهتر احساسات و حالت‌های درونی شان را داشته باشند و در این فکر نبودند که مثلا یک سونات یا سمفونی بسازند.
مرحوم تجویدی مدتی زیر نظر روح الله خالقی و سپس هوشنگ استوار (آهنگساز بزرگ ایران) به تحصیل علوم چند صدایی و آهنگسازی پرداخت مدتی هم نزد ضیاء مختاری به تحصیل ارکستراسیون پرداخت و به این ترتیب از آن پس بسیاری از آثارش را خود برای ارکستر چندصدایی میکرد. (پیش از آن آثاری از تجویدی موجود است که با ارکسترهای کوچکی که در دهه ۳۰ معمول بود بهره برده، ترکیب این ارکستر غیر معمول و تا حدی عجیب است؛ سازهای این ارکستر بیشتر ویولون، فلوت، کلارینت، درام و تنبک است)
نوازندگان مشهور ویولون در رادیو: مهدی خالدی، علی تجویدی، حبیب الله بدیعی، پرویز صدیقی پارسی(یاحقی) و همایون خرم
شیوه ویولن‌نوازی او خالی از فضاسازی‌های سخیف و سبکی بود که در نوازندگی ویولون در زمان او بسیار مرسوم بود. سبکی که از ترکیب ویولن نوازی به سبک عربی و گاهی با ترکیبی از ویولن نوازی جیبسی غربی بود و بابِ موسیقیِ«فیلم‌فارسی» های آن دوران بود.
ساز تجویدی همواره جایگاهش با این دست نوازندگان متمایز و بسیار شخیص و دور از غلو های زننده این دسته از نوازندگان بود.
تجویدی از محضر استادان زیادی در موسیقی، چه غربی و چه ایرانی بهره برد که گاه این اساتید از لحاظ سنی از او کوچک‌تر بودند و تجویدی هم در آن زمان شهرتی داشت، ولی بدون توجه به جایگاهش در محضر اساتید حاضر می‌شد و می‌آموخت.
تجویدی به جز ویولون با سه تار هم آشنایی داشت و گاه سه تار هم به دست میگرفت و زمزمه ای میکرد. چند سال پیش نیز آلبومی با سه تار و صدای استاد منتشر شد که اگرچه نشان‌دهنده توانایی های تکنیکی او نیست، ولی برای شنیدن موسیقی ناب او فرصتی شیرین است.
سه تار نوازی او با اینکه زیر نظر استاد صبا پیشرفته، چندان از سبک او پیروی نمی‌کند و همچون نوازندگی ویولونش که نه شبیه به استادش حسین خان یاحقی است نه استاد دیگرش صبا، مخصوص اوست.
محمدرضا شجریان، فرهاد فخرالدینیو علی تجویدی
استاد علی تجویدی پیر موسیقی ایران و همنواز بزرگترین چهره‌های موسیقی ایران همچون: حسین طاهرزاده، جلیل شهناز، ابوالحسن صبا، سعادتمند قمی، اسماعیل ادیب خوانساری، حسن کسایی، مرتضی محجوبی، محمدرضا شجریان و… همچنین جزو اولین هنرمندانی بود که زمان تاسیس رادیو به‌صورت زنده به اجرای موسیقی می‌پرداخت و از آن‌زمان تا انتشار آثارش روی سی.دی سالها در راه اعتلای موسیقی تلاش کرد. تالیفات او به همراه آثار صوتی‌اش نشان‌دهنده هنرمندِ خستگی ناپذیر و سختکوش است که سالها کمر به خدمت موسیقی ایران بسته.
دوستداران استاد تجویدی شنبه ساعت ۹ صبح روبروی تالار وحدت به پاس سالها خدمت او گرد هم می آیند…
مرا عاشقی شیدا تو کردی
…خدای را گره گشای را ..خواندیم…اما انگار وجود تو دیگر تاب تحمل این جهان را نداشت که از پی دوستان سفر کردی.
یادت گرامی.
az maghaleh kamele va bemoghe shoma dar tajlil az in honarmand bozorg mamnoonam.
چند شب پیش خواب فوت استاد یاحقی را دیدم ولی نمیدانستم که استاد تجویدی بارسفر را صبح ان روز بربسته.یادش ماندگار
dige kasi mesle tajvidi nakhahim dasht
ایکاش قدر اساتیدمون رو بیشتر میدونستیم …
در سایت دیدگاه ، در آدرس زیر
http://www.didgah.com/maghalehMatnKamel.php?id=11287
مقاله زیبائی توسط « همنشین بهار » در مورد استاد علی تجویدی نوشته شده، با این عنوان:
استاد علی تجویدی هم رفت…راستی مرگ چیست؟
سلام.خدا رحمتش کند.
شما چرا با استاد گلپا خوب نیستید.گلپایی که بیش از همه بامرحوم تجویدی رفیق بود.فقط یادتان باشه شما ها ادمهای مرده پرست هستید و منتظرید تا گلپا هم سرش را رو زمین بگذاره تا ازش تعریف کنید.
وای بر شماها
سلام
من هم با اقا یا خانم ناشناس موافقم.استادا اکبر گلپا بیشترین همکاریها را با استاد تجویدی داشته انوقت شما اسم شجریان و …. را میاورید.واقعا که ادمهای نمک نشناسی هستید.
ولی بدانید که استاد گلپا برترین و کاملترین خواننده تاریخ ایران هستند.
از آقای پورقناد بخاطر این نوشته خوب و بجا تشکر می کنم و از ایشون و سایر دوستان مطلع خواهش می کنم که در مورد آهنگسازی این استاد گرانقدر بیشتر بنویسن. چون همینطور که اشاره کردید جناب تجویدی از ممتازترین آهنگسازان ایران بود. روحش شاد!
برترین و کاملترین!!! کی ما یاد می گیریم که دست از کلی گویی بر داریم و نظر دادن در این مقولات رو به کارشناسان بسپریم؟! من فکر نمی کنم که کسی- از جمله نویسنده محترم این مقاله- پدر کشتگی با این یا اون خواننده داشته باشه اما باید بدونیم هنرمند بودن چیزی فرای آمادگی بدنی(مثل وسعت گسترده صدا برای خوانندگی) و تکنیک هست. اینا فقط ابزار هستند ولی لازمه هنرمند بودن داشتن یه “اندیشه” اس که این خصیصه هنرمند رو از یک صنعتگر ماهر جدا میکنه. مرسی
man ham motasefam ke ma irani ha hata ma nasle N omi ha ham dastaz in kheslate bad morde parasti bar nemidarim.albate khoobe ke az in azize honarmand yadi beshe. vali baraye dadane biugrafi yekam bishtar az kheili dire!!! omidvaram hade aghal zinpass ghabl az marg digar bozorgan be fekreshoon bioftim
واقعا مایه تاسف هست که عده ای از دوستان بنده را که از دوستداران همیشگی استاد بودم را جزو مرده پرستان و … محسوب کردند! این نشون میده که نه مطالب قبلی بنده را خوندید نه از متن مطلب متوجه شدید، این نوشته ای نبود که دو روز پس از درگذشت یک موسیقی دان بشود (به قول شما) سر هم کرد!
ye adame lompani dar musighi(…) ke faghat modate kootahi bar khalafe zaate vaghee khodesh toonest moghavemat koneh va badaz oon be zoodi shakhsiyate vaghee khodesh ke musighi kavareh bood bargasht ro nemisheh dar kenare ostadani choon shahnaz va shajaryan esmesho gozasht.zemne inke vaghti dar bozorg dasht va yade ye ostade va honarmand bozorg in keshvar kasi matlabi mineviseh kamale bi kheradi hast ke be oon mordeh patrast began,hamoon haee ke hata ye khat ham nemitoonan rajebe vijegi haye tajvidi benevisand.aya agar kasi pishtar ba ishoon va asar ishon ashnaee nadash mitoonest dar kamtar az 48 saat ye maghale dar moredeshoon eraeh bedeh? shoma haee ke inghadr sefate khoob darin va daneshmand hastid va mordeh parasti ro ham nemipasandid lotf konid va ta sayere asatid zendeh hastand dar barashoon maghaleh bedin ta hame az oghyanoose daneshetoon bahremand beshan.
من بیشتر با اقای مطلبی موافقم .ولی اصولا به خودم اجازه نمیدم از چنین کسانی انتقاد کنم چون هنرمند فقط استعداد نیست هنرمند یعنی سرسختی.پشت کار.زحمت
و به نظر من هنرمند نبا ید خود را به هر بهایی بفروشد.من کسی مثل محمد رضا لطفی را قبول دارم.
از دوستان میخوام که اینقدر شخصیت های عرصه ی موسیقی رو با هم مقایسه نکنند.ماندگاری اثارهنری اون ها رو ایندگان بهتر درک خواهند کرد.ضمنا”درگذشت این چهره ی بزرگ موسیقی ایران وجهان رو به همه ی دوستدارانش تسلیت میگم در این مورد مرحوم استادحبیب ا…بدیعی گفته اند که بیست سال بعد از مرگ تجویدی می فهمند که چه کسی رو از دست دادند.
گزارش اختصاصی وبلاک تحریر از خاکسپاری استاد تجویدی : http://www.Tahrir.Blogfa.com
سلام
بله اقا جان ما مرده پرستیم.اگر نبودیم الان بهترین خواننده های اواز ایران بیرون گود نبودند(گلپا و ایرج)
خواننده ای مثل گلپا که هم از لحاظ صدا و هم تلفیق شعر و موسیقی و تکنیک و ….بی نظیر هست بیرون گد مانده انوقت تازه به دوران رسیده ها شدند خواننده.
تف بر این موسیقی.واقعا تف
من نزد این استاد مشرف نشدم ولی در کنار استاد تقوی یکی ازبرترین شاگردانش تحصیل می کنم که از او تعریف زیادی شنیده ام
سلام
لطفا از تصاویری که ایشان در آن ساز زدند در سایت بیاورید
آقای ناشناس علاقه مند به موسیقی که نمی تواند دست هنرمند را بگیرد و به وسط بیاورد مگر دست استاد شجریان را من و شما گزفته ایم
salam
lotfan bande ra dar residan khedmat aghayan ostad khorram va yahaghi komak konid
در مورد جناب آقای همایون خرم شما میتوانید با پایگاه اینترنتی ایشان تماس بگیرید : http://www.homayounkhorram.com/
بله استاد تجویدی بیشترین همکاری را با استاد گلپا داشته اما متاسفانه چون بعضی ها چشم دیدن ایشان را ندارند نامی از ایشان نمی آورند .
آقا اینقدر این شجریان را بزرگ نکنید ، به خدا کمتر از این حرفهایی است که می گویید .
فقط آثار او را با اساتیدی چون گلپا و ایرج مقایسه کنید می بینید که در برابر این ۲ استاد واقعا هیچ است .
سلام
بروید ببینید استاد تجویدی چند تا کار برای شجریان ساخته ؟!!!!!!!!!
میشود (…)
اگر آهنگها یی که استاد تجویدی برای استاد گلپایگانی ساخت به شجریان میداد شما چه میکردید؟
در حقیقت شما میخواستید استاد تجویدی را با این کار خود بزرگ کنید که واقعا مضحک است !!!
شجریان تنها یک “جویده خوان” و یک ردیفدان است ….
از خواندن مقاله و شنیدن قطعه بی بدیل چهارگاه اثر آن هنرمند بزرگوار حظ فراوان بردم. با تشکر
salam.man ham be nobe khodam dargozasht asatide bozorg va najaigozin ra be tamame mardom tasliat arz minamayam
ba salam va arz adab kedmat tamam azizan honardost
dargozasht ostad granmaye parviz yahaggi ra be hame tasliat va sabr va shakibayee bray kanvade va jamea honary iran daram.
همیشه استاد می تواند نظر در مورد شاگرد دهد نه …!!!؟؟؟
از خود شروع کنیم بعدا به اساتید برسیم
salam mordeh paraasta
vagti ostad yahaggi zendeh bod azash hich nami nemibordi hala ke rafte be kar oftadin
به بخش موسیقی اصیل ایرانی و گوشه ها و ردیف های موسیقی ایرانی بیشتر بپر دازید .یا حق
ari jon mesle inke axe balaye safaro nadidi!!! in matlab dar bareie tajvidie na yahaghi!!mordeparastam khodeti 😀
مزاج دهر تبه شد در این بلا حافظ
کجاست فکر حکیمی و رای برهمنی
به حال رفته ها گریستیم اما چه سود.قدر شجریان ها و علیزاده ها و… را بدانیم.چرا که شاید روزی برای از دست دادن آنها پیام بدهیم.
استاد تجویدی بدون شک یکی از بزرگترین شخصیتهای نه فقط موسیقی بلکه هنری این مملکت است و من از لین خوشحالم که ایشان مانند اسدا…ملک و ناصر فرهنگفر و … در دوران اوج پختگی هنری رخت از جهان بر نبست . هر چند من معتقدم که استاد گلپاواستاد ایرج و…شخصیتهای بی نظیری هستند ولی متاسفم بحال کسانی که برای بزرگ جلوه دادن این عزیزان سعی در کوچک نشان دادن امثال استاد شجریان دارند.بزرگی استاد شجریان به تعداد اجراهایش با استاد تجویدی سنجیده نمیشود بلکه بزرگی استاد به حفظ شخصیت هنریش در طی ۴۰ سال وتداوم فعالیت وتربیت شاگردان بی نظیرش است.
هنرمندان دیگر را فراموش نکنید ما ملتی هستیم که بعد از از دست دادن یک نفر به یادش می افتیم.
اگر مقداری از این نوشته ها را در ویکی پدیا هم قرار دهید میتونه مفید باشه.
با تشکر از راه اندازی سایتی به این خوبی و محتوای عالی.
امیدوارم از آثار بزرگانی چون یاحقی-همایون خرم-حسن کسایی و دیگر عزیزان در سایت استفاده گردد.(آثار صوتی و تصویری)
با سلام به همه شما عزیزان راستش من ۲۷سالمه به تازگی اتفاقی یه البوم از برنامه گلها گوش دادم واقا علاقه مند شدم به نظر من ایراد ما اینه که این اهنگها رو از گوش مردم دور نگه میداریم بعد میگیم که چرا روگردان شدیم ما اگر گوشمون به موسیقی خودمون عادت کنه محاله که کنار بزاریم
استادعلی تجویدی معلم استادویلن من است پس در نتیجه استاد من هم بود ولی من ۲سال بعد از فوت استادم(مرحوم تجویدی )ویلن راشروع کردم چه استاد خوبی بود
سلام من دختری ۱۲ساله ام ومدت یک سال است ویلن می نوازم.هروقت صدای ساز استاد را می شنوم بغضم می گیرد.کاش استاد زنده بود وازنزدیک ایشان را می دیدم.افسوس که بعد از فوت هنرمندان از آنها یاد می شود.افسوس
سلام به تمام کسانی که دوستدار استادتجویدی بوده وهستند.تجویدی سازش را همچون کودک بی نوایی می دانست که از او مراقبت میکرد.روحش شاد ویادش گرامی باد.
استاد تجویدی معنای واقعی هنر بود
روح استاد شاد.در کل در سایت گفتگوی هارمونیک جایی ندیدم که صحبت از استاد اکبر گلپایگانی شود یا اگر صحبت کمی شده به بدگویی و مقایسه کوچکی با دیگران بوده حال اینکه بهترین گواه ماندگاری شخصی زمان و تاریخ است .استاد گلپا با همه بیشترین و بهترین کاره رو داشتند ولی متاسفانه ذکری نمی شود همین حاج اقا مجرد ایرانی که هیچ کسی رو راه نمی داد شیفتل گلپا بود و درواقع گلپا از او درس می گرفت.بیشترین کارها رو ر گلها با پیانوی محجوبی داشت و استاد مرتضی هگگان وفات وصیت کردند اکبر گلپا بر مذار ایشان بخوانند،بروید کتاب خاطرات هنرمندان رو بخونید و اطلاعاتتان رو کمی بالا ببرید فقط به گفته های موسیقیدانان دهه ۵۰ وبعد انقلاب متکی نباشد و که معلوم است خط فکری مشخص دارند بروید گفته های هنرمندان دهه۳۰ و۴۰ رو بخوانید تا بدانید این بزرگان که بودند وچه ها کردند.
دردنیایی که مادرآن زندگی میکنیم دیگرغیرممکنه نظیراستادتجویدی تکراربشه ودردوران طلایی شکوفایی نابغه هادربرنامه گلهابزرگان دیگری هم شکوفاشدندوباجان ودل به مردم خدمت کردندومابایدقدران این زحماتی که این عزیزان کشیده اندباشیم
شجریان نچسبونید به استاد تجویدی ،در زمان قحطی خواننده شجریان بزرگ شده اونم توسط شماها صدا و آوازش یادآور مرگ و غم داغ بدبختی
استاد تجویدی، مهندس همایون خرم، پرویز یاحقی، حبیب الله بدیعی، مهدی خالدی، مجید وفادار، عباس شاپوری و….. همه استادان بینظیر موسیقی ایرانی و ساز ویلن هستند. چه کسی می تواند بگوید تجویدی یا خرم خوب هستند و بقیه بد. سبک تکنوازی نغمه سازی هر هنرمند ویژه خود اوست و بستگی به این دارد شما با سبک کدام هنرمند ارتباط بهتری برقرار می کنید. این را من می گویم که آرشیو ۱۲۰۰ ساعته موسیقی اصیل ایرانی دارم اعم از تکنوازی و ترانه و برنامه گلها.