در آستانۀ شصتوششمین سالگرد درگذشت استاد ابوالحسن صبا، کتاب «شور-همایون از دورۀ چهارم ویلن، ردیف استاد ابوالحسن صبا» با بازنویسی شهاب مِنا توسط نشر خُنیاگر منتشر شد.
در مقدمۀ بازنویس این کتاب میخوانیم:
مجموعهای که پیشِرو دارید حاوی نت دستگاههای همایون، شور و بخشی از دستگاه ماهور از دورۀ چهارم ویلن ردیف استاد ابوالحسن صبا است که پیش از این در ۲۶ شمارۀ مجلۀ موزیک ایران، از خردادماه سال ۱۳۳۷ تا مردادماه سال ۱۳۳۹، چاپ شده است. چنانکه در اولین شماره آمده، در زمان حیات استاد، یک کلاس تکنیکی ویلن در ادارۀ کل هنرهای زیبا مخصوص تحصیل معلمان کلاسهای موسیقی تشکیل شده بود. موزیک ایران نتهای مندرج در ۲۶ شمارۀ خود را حاصل آن کلاسها دانسته نت دستگاههای همایون و شور و بخشی از ماهور آنرا با عنوان ردیف چهارم ویلن استاد ابوالحسن صبا به چاپ رسانده است.
در سال ۱۳۹۵، کتابی با عنوان دورۀ عالی ویلن استاد ابوالحسن صبا، با تنظیم و ویرایش رحمتالله بدیعی، توسط انتشارات سرود منتشر شده است که ویراستار در مقدمۀ خود آنرا ردیف چهارم ویلن خوانده آنرا براساس دستخطهای استاد صبا برای رحمتالله بدیعی و دیگر شاگردان صبا و نیز نواختههای استاد تدوین کرده است. محتوای نتهای ویراستۀ رحمتالله بدیعی نسبت به نتهای چاپشده از دورۀ چهارم ویلن استاد ابوالحسن صبا در مجلۀ موزیک ایران متفاوت است.
دورۀ چهارم ویلن استاد ابوالحسن صبا در مجلۀ موزیک ایران، برخلاف دورههای اول و دوم ویلن صبا، فاقد شعر است و جملات آن در دستگاه شور و ماهور مشابه روایت نورعلی برومند از ردیف میرزاعبدالله است. در این نتنوشتهها همایون و ماهور از چپکوک (همایون فاسُری و ماهور رِ) و شور از راستکوک (لا) نوشته شده است.
در شور چاپشده از دورۀ چهارم عنوان و توالی گوشهها اکثراً مطابق با شور بالادستۀ ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند است و درعینحال برخی اسامی آن در ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند مشاهده نمیشود که شامل «دوتیکه»، «تیکۀ خسروانی»، «تیکۀ میرزاحسینقلی» (مشابه چهارمضراب «مجلسافروز») و «ابوایتام» است. در ماهور نیز که متأسفانه در موزیک ایران بهطور ناقص چاپ شده گوشههایی با عنوانهای «مویه» و «دادآفرید» (مشابه «مقدمۀ داد») بهچشم میخورند که در ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند دیده نمیشوند.
هرچند سرنوشت باقی دورۀ چهارم ویلن ردیف استاد ابوالحسن صبا_ مطابق نسخهای که بخشی از آن در موزیک ایران چاپ شده_ نامعلوم است، مغتنم دیدم همین قسمتهای چاپشده در موزیک ایران را بهمنظور استفادۀ علاقهمندان بازنویسی و منتشر کنم. در بازنویسی حاضر جملات را از هم جدا کردهام و تکرار فیگورها را با علائم تکرار نشان دادهام.
۱ نظر