گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

هایمو تویبر، احیا کننده ارکسترهای جوان

هایمو تویبر (1908 - 1995)
هایمو تویبر به عنوان اولین رهبر دائم غیر ایرانیِ دعوت شده به ارکستر سمفونیک تهران شناخته می‌شود که در ارتقاء سطح موسیقی کلاسیک بین‌المللی در ایران نقش مهمی داشته است. او در کنار رهبری ارکستر سمفونیک تهران شاگردان برجسته‌ای را در ایران تربیت کرد که مهمترین آنها: حسین دهلوی، پرویز منصوری، مصطفی‌کمال پورتراب و احمد پژمان هستند. تویبر پس از خروج حشمت سنجری برای تحصیل رشته رهبری به ایران آمد و سکان ارکستر سمفونیک تهران را در سال ۱۳۳۶ به دست گرفت و پس از بازگشت سنجری از اتریش و برگزاری یک شب بزرگداشت برای تویبر (که در آن نیمی از برنامۀ کنسرت را سنجری و نیم دیگر را تویبر رهبری کرد و در پایان نشانی از دولت ایران دریافت کرد) در سال ۱۳۳۹، سنجری مجدداً رهبر این ارکستر شد و به کار تویبر پایان داده شد.

امیر منصور در نوشته‌ای به یک صفحه ضبط شده از تویبر اشاره می‌کند: «این صفحه توسط «انجمن روابط فرهنگی ایران و اطریش» منتشر شده و در یک روی آن آهنگ «کامیابی» ساخته هایمو تویبر و در روی دیگر «مارش ایرانی» ساخته یوهان اشتراوس با اجرای ارکستر سمفونیک وین ضبط شده است. کاغذ سرمه ای رنگ با نوشته های طلایی و نقش فروهر مشخصه‌های لیبل این صفحه را تشکیل می‌دهند. از تاریخ دقیق ضبط صفحه اطلاعی در دست نیست اما به نظر می‌رسد ضبط و تولید آن در دهه ۱۳۳۰ شمسی در اتریش صورت گرفته باشد.»

پس از خروج تویبر از ایران، اطلاعات کمی درباره آینده حرفه‌ای تویبر به زبان فارسی وجود داشت که در ادامۀ این نوشته، به تاریخ زندگی این هنرمند برجستۀ بین‌المللی خواهیم پرداخت.

هایمو تویبر (Haymo Taeuber) رهبر ارکستر آمریکایی -اتریشی متولد ۱ ژانویه ۱۹۰۸، در شهر گراتس اتریش است. او شاگرد فلیکس وینگارتنر (Felix Weingartner) رهبر و آهنگساز برجسته اتریشی بود. تویبر در خانه های اپرا در گراتس (Graz) و وروسلاو (Wroclaw) کار می کرد. در اواخر دهه ۱۹۴۰ م. گروه کر پسران وین (Vienna Boys’ Choir) را رهبری کرد و در واقع او گروه «کر پسران وین» را پس از تصرف نازی‌ها در جنگ جهانی دوم بازسازی کرد. تویبر به مدت ۲۰ سال رهبر مکرر مهمان ارکستر سمفونیک وین و بسیاری از ارکسترهای اروپایی بود.

سپس در ترکیه (در ۱۹۵۷-۱۹۶۰) به رهبری ارکستر برگزیده شد. سه سال بعد به رهبری ارکستر سمفونیک تهران برگزیده شد و در چهار سال در ایران ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کرد (۱۹۶۳-۱۹۶۷). سپس رهبر دائم ارکستر فیلارمونیک کلگری (Calgary Philharmonic Orchestra) شد (۱۹۶۳-۱۹۶۸). بعد از این دوره بود که در سالهای ۱۹۶۷-۱۹۸۵ رهبر اصلی ارکستر سمفونیک مونتری (Monterey Symphony Orchestra) شد.

درباره تویبر گفته شده که تخصص او ساخت ارکستر بوده است! او با آماتورها یا ارکسترهای کوچک شروع می کرد، سپس آنها را در سطح ارکستر سمفونیک‌های سطح جهانی پرورش می‌داد. برنامه تویبر در ترکیه، ایران، کانادا و ایالات متحده امریکا توسعه ارکسترها و ارتقاء سطح آنها بود. او در سال ۱۹۸۵ بازنشسته شد و در ۱۹ فوریه ۱۹۹۵ در سن ۸۷ سالگی در پبل بیچ، کالیفرنیا جایی که آخرین سالهای زندگی اش را در آن شهر گذراند درگذشت. مجموعه آثار و آرشیو تویبر ارزش احساسی زیادی برای خانواده او داشته است و آنها سعی دارند این مجموعه در خانه شان باقی بماند.
منابع
peoplepill.com
کتاب «افق بیکران: یادنگار حشمت سنجری» توسط انتشارات خط و طرح ۱۳۹۷
سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

  • سلام
    در تبدیل سالهای شمسی و میلادی خطایی رخ داده: تویبر از ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ شمسی، معادل ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۰ رهبری ارکستر سمفونیک تهران رو بر عهده داشته که به اشتباه ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ درج شده.

بیشتر بحث شده است