گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

تاریکخانه موسیقی ایران (۶)

محمدرضا لطفی (۱۳۲۵ – ۱۳۹۳)

لطفی تا این حد موسیقی کلاسیک را عامل غرب زدگی می پندارد که استفاده از تکنیک های موسیقی کلاسیک را به مسائل سیاسی و اقتصادی هم تسری می دهد و موسیقی کلاسیک را نماینده امپریالیسم غرب دانسته و موفقیت اقتصادی چین کمونیستی (کمونیستی سابق!) را نشاندهنده وجود راهی برای سعادت بشری می داند: «وزیری اگر زنده بود و این اتفاقات ‌۳۰-‌۴۰ سال اخیر دنیا را می‌دید، با کشوری مثل چین روبه‌رو می‌شد که تبدیل به یک قدرت جهانی شده و اتفاقا راه ژاپن را هم نرفته است.»

البته نباید از نظر دور داشت که محمدرضا لطفی هم در ناخودآگاه اش به اهمیت موسیقی کلاسیک معترف است و بارها در سخنان اش چه در این نوشته و چه در نوشته های دیگر سعی دارد، خود را مسلط به این هنر جلوه دهد. غیر از نمونه هایی که درباره ادعاهای تحصیلات او در بالا خواندید، نمونه های متعدد دیگری در این باب وجود دارد؛ مثلا او در بیوگرافی خود در سایتهای متعددی (به زبان انگلیسی) نوشته است: «همزمان با تحصیل در کنسرواتوار، به فراگیری موسیقی کلاسیک غربی و ویولون هم پرداخت که به همکاری او با ارکسترهای مختلف به رهبری حسین دهلوی منجر شد.» (۶) در حالی که غیر از اینکه او در هنرستان موسیقی ملی روزانه تحصیل نکرده و طبعا سواد آکادمیک موسیقی کلاسیک غربی هم ندارد، حسین دهلوی هم در مصاحبه ای صوتی با نگارنده، حضور لطفی به عنوان ویولونیست در کنار نوازندگانی چون: والودیا تارخانیان، رحمت الله بدیعی، شجاع الدین لشکرلو و … را مضحک خوانده است.

یا در جای دیگر می گوید: «می‌خواستم هم یکی از کارهای ارکستری وزیری را بازسازی کنم و هم آثارش برای تار را اجرا کنم.» البته پیش از این، او در کنفرانس مطبوعاتی که در مکتب خانه میرزاعبدالله تشکیل شده بود، ادعا کرد بر روش هارمونیزاسیون وزیری مسلط است و می خواهد قطعات او را بازسازی کند. هرچند می دانیم او در زمانی که در اواسط دهه ۵۰ تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده بود، همچنان هنرستانی هایی مانند جواد معروفی، فرهاد فخرالدینی، فریدون شهبازیان و حسین علیزاده آثار او را تنظیم می کرده اند، چه رسد به زمان این مصاحبه که حتما از زمان تحصیل نیز فاصله گرفته و اطلاعات مربوط به تحصیل هارمونی در دانشگاه نیز کم کم فراموش شده است. (۷)

در پایان لازم است به این موضوع اشاره شود که روح موسیقی کلاسیک در فرهنگ های گوناگون به اشکال گوناگونی ظهور می کند و به خاطر طبع خاص آن نمودهایی مشابه دارد. این تصور که تکرار خصوصیت های موسیقی کلاسیک غرب در کشور دیگر نشاندهنده غرب زدگی آن کشور است به مانند این است که ریاضی یا فیزیک یا منطق را غربی بدانیم و برای مبارزه با نفوذ آن به دنبال ریاضی، فیزیک و منطق ایرانی بگردیم. اشتباهی که سال هاست با آن دست به گریبانیم.

پی نوشت

۶- he started his studies at the National Conservatory in Tehran under Habibollah Salehi and Master Ali Akbar Shahnazi. While at the conservatory, he also studied western classical music and the violin which led to his collaboration with various orchestras under the direction of Hossein Dehlavi. (Kereshmeh Records)

۷- بگذریم از اینکه در دانشگاه هنرهای زیبا نیز هارمونی وزیری تدریس نمی شده و تنها افرادی که مستقیم شاگرد وزیری بودند هارمونی او را می شناختند. لازم به ذکر است که کتاب هارمونی علینقی وزیری پیش از برگزاری این سخنرانی از محمدرضا لطفی به طور کامل منتشر نشده بود.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است