گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk
حسین علیزاده، حسین دهلوی و هوشنگ کامکار در مراسم بزرگداشت حسین دهلوی در خانه هنرمندان (1392/4/5)

در گفت وگویی از استاد سؤال می شود: «در شیوه تلفیقی که در کتاب پیوند موسیقی آوازی و شعر آموزش داده شده گاه می بینیم که حرکت ملودی به صورتی است که با بالا و پایین رفتن آهنگ طبیعی کلام همخوانی ندارد. آیا باید به نفع موسیقی، شعر را تغییر دهیم و یا این که به نفع شعر، در موسیقی دخل و تصرف کنیم؟» حسین دهلوی پاسخ می دهد: «همان طور که ساز، محدودیت هایی در وسعت دارد، پیوند شعر و موسیقی نیز دارای محدودیت هایی است که اگر شاعر آن در قید حیات باشد، می توان از او برای بهتر کردن وضعیت شعر درموسیقی کمک گرفت. کاری که تجویدی با همکاری بیژن ترقی و دیگر شاعران می کرد. البته ترقی با موسیقی آشنا بوده اند و شعر را طوری تنظیم می کرده اند که به روانی روی موسیقی بنشیند. در غیر این صورت باید به تلفظ کلمات توجه کنیم.

بعضی تلفظ ها آسان است بعضی مشکل. این موضوع نیز نباید فراموش شود که موسیقی و شعر باید در خدمت معنا و مفهوم مورد نظر باشد. در این کتاب به این موضوع اشاره شده که نباید موسیقی ای در پایان ساخته شود که فقط برمبنای هجاهای شعر باشد و بی ارتباط بامفهوم شعر!» استفاده از مثال های گوناگون و تطبیق آنها با مفاهیم مختلف در گفت وگوها و نوشته های دهلوی نیز شایان توجه است، سئوال می شود: «بعضی از موسیقیدانان ایرانی برای استفاده از چندصدایی کردن موسیقی ایرانی، هارمونی سه تایی (براساس فاصله سوم) را پیشنهاد نمی کنند و معتقد به استفاده از هارمونی های غیرمعمول مثل چهارتایی (براساس فاصله چهارم) هستند، پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟ دهلوی پاسخ می دهد: «این گفته تا حدود زیادی درست است ولی در همه موارد صدق نمی کند. یکی از مشکلاتی که همواره بدان دچار بوده این است که موسیقیدانی سالها درخارج از ایران به تحصیل موسیقی پرداخته و خود با زبان موسیقی ایرانی بیگانه است و بعد از ورود به ایران می خواهد قواعدی برای هارمونیزه کردن موسیقی ایرانی معرفی کندو برای مثال هارمونی استفاده از فواصل سوم را دور از حال و هوای موسیقی ایرانی می داند.

ارزیابی و بررسی اهمیت آرا و نظریات حسین دهلوی را هنگامی می توان بهتر و بیشتر دریافت که مجموعه مقاله ها و مصاحبه های ایشان در پنجاه سال حضور مستمر در صحنه های اجرایی، یک جا و با ذکر تاریخ نشر و به ترتیب منتشر شوند. در این صورت است که می توان این آرا و عقاید را در بستر زمان و شرایط تاریخی حاکم بر موسیقی طبقه شهرنشین (بخوانید تهران نشین) در نیم قرن اخیر، دریافت و به قضاوت نشست. باز هم در این صورت است که دامنه وسیع تلاش ها، مبارزه ها، ایده آل ها و پیروزی های زندگی پرکار حسین دهلوی، نمایان تر می شود.

اگرچه، به نظرنمی رسد که این خواست و مطابق میل استاد باشد. میل استاد این است که دولت بودجه لازم را برای اجرای اپرای مانی و مانا تقبل کند، محدودیت های همیشگی در استفاده از صداها و… را ازمیان بردارد و با معرفی آن به صحنه ها و رسانه های بین المللی در دنیا، موسیقی دوستان و موسیقی شناسان کشورهای پیشرفته را با دنیای اصوات دلخواه یکی از شاخص ترین آهنگسازان «ایران عصر مدرنیزاسیون» (نوسازی) آشنا کند.
روزنامه ایرانی (۲۳ آبان ۱۳۸۵)

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است